Thursday, May 24, 2012

Europe gamah Christian suak masa pen:

<tunpi95@yahoo.com>

 Biakna thak, pawlpi thak ahi, "Christian" ong piankhitzawh tua pawlpi in missionaries 4 bekbek ong nei uh hi. Tua 4 nangawn kithutuah lohna tawh 2 tuakin ong kikhen sawnsawnin 2 hialam apai leh a 2 ahialam masuanin ong pai uh hi. Paul leh Silas in Timothy ong zawnin ong kisatsuah zawdeuh uh hi. A headquarter bulpi omna Jerusalem in zong Timothy a zotlam theihpih uh hi.  
Timothy in paubanna khat ong nei linglengse citciat hi. Khazih upna zuihna ah paubanna hilo hi. Judah mite' ngeina tawh kisai-in Timothy pen Anlangh mi hilo hi, he....he...he.....
Judah te' adingin Timothy pen mimawkmawk hi. Vun atloh mi hi. A vun a atlohman bekin dongkholhsa mah mah sese citciat uh hi. Kamtamsak ci-in a tawpna ah Paul mahmah in Timothy vun at sak hi. Dr Luke koi ah om aitam? Paul in Siavuan ong semsai hi. Septheih sepmawh ka sem hi, cisam hi. A tuaci pipimah aa pai hiam a damkhit cianga paiuh hiam theikhang, a thum un thuhilh dingin ong kuankhia uh hi.
Zulei lamkan tuakuh hiding hiam? or Balaam' Sakol tuangkha uh hiam? apainopna mun uh paithei mahmahlo uh hi. Sawltak 16:6 Asia gam sungah thu a hilhding uh Khasiangtho in phallo ahih manin Phrygia leh Galatia gamsung tengah a zin uh hi. 
Hih munsantak enpakleng hih lawmta thumteng in leilu lam ahi Asia gamah thu hihnuam uh hi. Khasiangtho in hilhkei un ci-in khaammawk hi. Khua khatkhit khuakhat nawknawk keei. Hih khua khawng pammaih mahmah hiveh aw, ci-in khuasung lutding kithawi uh hi. Zeisu' Khasiangtho in khuasung paiding nangawn phallo lai hi. Tua ciangin amau zong a khepimuk uh zui-in nitumna lam ong manawh nawh uh hi. GPS zangngeiten theiding hihang. Ih lamtawp destination ding GPS lah bangin pai kei-in a lehlam paileng a GPS set in scanning ong bawlphapha ong kipeipeikeei, ong buaimahmah hi. Paul, Silas leh Timothy lungsim sungah bang aom tam? Note pai unla, midang khempeuh keima nungzui mi suaksak un, ci hilo aimaw! cikha pelmawh ding uh hi. Ahi zongin Pasian' nasepna ah ong daldal, ong buaisak khat a omleh zong Pasian' deih na khat om hizawding hi cih, lungngaihhuai kasa hi. Pasian' GPS or compass in koilam kawk hiam? Pasian' lamkhak leh Gilopa' lamkhak kilamdanna a telkheh dingin Pasian in pilna ong piakim ciat hen.
Tualeh hih missionaries pai mi 3 te bang ong ci uh. Pasian' gam leh lei tangzaina ding kipiakhia, lungdamna thu puak ding kigingkholsa linlian, gimna bawlsiatna, thongkhiatnate thuak dinga kigingkholsa kingkeng, Khasiangtho in a mau painopna lampi khaktan, paisaklo, tua Asia gamah thu gen kei un, ci ngiau hi. Amau zong khuasung a lutnop uh hangin lutthei vetlo uh ahih manin gamgi zui-in lampi kihong bangbang tawh Pupi Abraham bangin paina dingmun theituanlo ong paipai, ong paipai pongmawk uh hi. Late 37:23 Topa in midikte lam paina ding lak hi, acihmah bangin ong paipai uh hi.
Atawpkhakna ah Pasian tawh kizopna ong ngah uh hi. Sawltak 16:9 Zanin Paul in vision maang ong mu hi.
A maangmuhna sungah Macedonia mi,  a man of Macedonia, pasal khat in Macedonia gamah hong pai inla, kote hong huh in, ci-in a thuum hi.
Paul in zong hih pen Pasian' hong sapna hiding hi ci ahih manin ong lawplua mahmahin ong kithawipah ting teng hi. Zeisu Khazih lungdamna thu Macedonia gam zuanding ong hita hi. Macedonia ih cih koilai mun hiam? Europe gam hi. Palistine gam hilo hi. Christianity pen Europe gam ong tung ding hingawngaw ta hi.
Atawpkhakna ah Christianity ii headquarter zong Europe mah ong suak hi. Azen zenin Khasiangtho in phal henla leilulam paito suak uh hileh, Christianity ii headquarter Russia ahihloh phamawh hi. Nisuahna lam phalna ngaha pai hile uh e le! India or Sengam khawng Christian headquarter ahih pelmawh ong kul hi. A hizong in amauten nitumna lam GPS lahna ong pai uh hi. Pasian in nitumna Europe  lam na manawhsak hi.
Tuhun ciang leitungbup Christianity ong kizelsak Europe khawng America khawngte ong hih hang, Paul hunlai-in Europe gam Macedonia khawng mission field kipatna nahi gihgiah pan hi. Pasian' ngimna lam dang cihding simloh gendan ding khuak in ban kei...
Sawltak 16:10 Paul in vision maang a muhkhit phetin tua lai-a om mite kiangah Lungdamna Thu a hilh ding in Pasian in eite hong sam hi, ci-in ngaihsun ka hih manun Macedonia gamah a pai dingin ka kithawi pah uh hi.
Hih aneu :10 na ah laigelhdan kilamdang ahi bualbual ahi kiau khat phawkin na neivat uh hiam? Aneu 9 ciangciang hangsan taka missionary pai mi 3 te tangthu a atat pa, aneu 10 na ah amah  mah hong kihelta hi.
Asia gam a paisawm uh leh, Khasiangtho in phallo. Tun Europe gam paiding kahih manun. A leh Ka hi mate aki lamdanna. Sawltak kua at ale! Dr Luke. Luke tawh kigawm Mi 4 ong phata uh hi. Khe tawh lampai ngiat ngiat ding hinawnlo uh a, tembaw tawh khualzin ding hita uh ahih manun sponsor ding Dr Luke kisam uh zong hikhamai thei. Paul in hia savun puankhui tawh tembaw sapna ding neizopal ding hikei ven, he..he..he
Luke leuleu Topa Zeisu a kipan nungzuiteng sawltakteng in mi cina khawng a mawkna-in damsaksak hikei henla amahmah in a clinic ah bawl ngiatngiat hileh sum dawmhauh ding hikei ven. Missionary paina tem baw sapna ciangciangding bel cihtham a sanailo hi. Topa Zeisu in Peter te Zawhang te kiangah na ngaben ben uh leh na tembaw na gunkuangteng uh nusia unla, ka tuute na cingzaw un ci hikeileh, Luke in Missionary paina ding tembaw bang sap sangin lei zawleng aci hilai hiven. (Kei' laisiangtho mun hi ei!)
Ih Siapiteng ii missionaries journey a gamlim map tawh en leng i mitkha ah kigeel thei hi.
Puankhai tembaw tawh khualzin ding hong kithawi tingteng pah uh hi. Aneu 11. Troas khua panin tembaw tawh straight course tangtakin ka tuang uh a, a zingciangin Neapolis khua ka tung uh hi.
Pasian' deihna om hikeileh Troas khua pan Neapolis khua puankhai tembaw tawh nikhat suahna ding thu om lo hi. Huih in sukmut tomut laiding cileng straight course tangtaka paithei cihpen a lamdangpi khat hi. A tawmpen ni 5 akisuah hamtang hizaw dan hi. Alian 20 sung khawng tawh saikak leng kithei hi. Ni khat suah mawk uh hi. Banghang ni khat suahmawk uh aitam?
Pasian in hih 4 missionaries teng leh Lydia leitung nate ahilo, vantung nate kikum ding appointment hun lap lian dinga a tunsak hi cih kithei hi. A hun laplian ding cih teh bang hun aitam? Sabbath hun hipah hi. Paul leh a lawmteng Philippi khua ong tung uh hi. Paul in Philippi khua a et ciangin Asia gam sangin haksattuak zawtham dingin mu hi. Lungdamna Thu tangkona ding baihtuak hetlo hi. Tulai Iran gam abang hihtuak hi.
Archaeologist Dr Dallian dotding hi. Philippi khua lutna Signboard tungah "Welcome" a kigelh hiam?
Ahi zongin Paul maangmuhna sungah Macedonia mipa khat in ong pai inla, ong huh in cihmawk ahih teh tua mipa tawh kimuh ding hong sawmphotphot uh hi. Ong zongzong uh hi. Ong dawntuah mi khatbeek ong kidawklo hi. Thu ummi gen thadah kikhopna ding mun khat zong mulo uh hi. Ka vision a bangci aitam?
Muh khat ong nei uh hi. Sawltak 16:13 Sabbath ni ciangin thungetna mun omding hi ci-in ka upna uh khua pualama gun gei ah ka pai uh a, full stop pak dih ni. Bang mu uh a le! Numei honkhat thungen a kikhawm ong mu uh hi. Hih numeite' thunget Paul in maang in ong mu hi. Numeite zong needaa hetlo uh hi. Paul, Pharisees ahihlai hileh hih numei thungente a bangci muhzen tam? Christian pawlpi phuankhiapa ahih mah bangin tua numeite tungah thu ong hilh pah hi. Paul' thugente sangthei in amah leh a innsunga om mikhem peuh tui ong kiphumpah uh hi. Europe gama Christian suak masa penpen kua ahia le! Lydia hi. Numei hi. Pasian bia napi Honpa Zeisu thu a zangei nailo khat ahi hi. Nicodemus mah tawh kibang kha ding hi.
Lydia puansan zuak mihau mahmah business woman khat ahi hi. Roman Emperor khempeuh in puansan silh uh hi. Judah ten silhnuamkei bek ve uh. Hih banga hau mahmah nuamsa mahmah business neinu in a man lah kawmkalah kalkhat sungah a ni sagihni, Pasian' Sabbath Ni in offday la-in luigei ah pai-in thu um mite bangin a lawmteng tawh thungen den uh hi.
Azen zenin hih mihau nu in tua Sabbath ni in luigei ah vapai in thu ava ngenlo hi citciat zenzen leh,
repeat kik dihni..Azen zenin tua numeinu in kalkhat nikhat offday lalo hileh, adiak diakin tua Sabbath ni in offday lalo in luigei ah thungen in apai ngeilo hileh, hih Lungdamna Thugen mi 4 te tawh kimu khalo ding uh hi. Tua bek hilo Europe gamsungah Christianity a suak masapen hilo ding hi.
Pasian in Paul leh Lydia tua Sabbath ni tektek, tua luigei mun tektek ah na gawmtuah hi. Paul in Sabbath a tanna thu Dr Luke in 8 vei zong hilo, 4 vei zong hilo, 8+4=12 vei zong hilo, 84 vei na ciamteh hi.
Christian phuankhiapa Sawltak Paul hi, i cih leh Paul in Sabbath na tang pha mahmah hi. Lydia tawh Sabbath ni a akimuh dinguh a hunlian a tungdingin Pasian in a khualzinna lampi nazangsak mahmah lai hi.
Christian, Christian paulamin thawhkikni, pentecost ni khawng tandinga i gengen laiteng Christian pianma a tangthu suutsuutte i hi hi.

Saturday, May 19, 2012

Birthday Nam4 Abawl Masa Penpa:

Dear Laisim miaml,
 
Ka theihkhialh ahih keileh, amah pen mitom penpen hiding hi ci-in ka tuat hi. Zacchaeus sang tomtuak zawlai hi. Banghanghiam cihleh Laisiangtho in he was a 'ruler' cimawk hiven. A Ruler cih pen letmat 12 kan phalo/sanglo hi. Na upkei uh leh na manglai siamah te leh na math siate na dong mah un. Pii khat teh letmah bangzah hiam?  Kei theih na zong ka manglai siamah te leh ka ganan siate tungpan mah hi. hmm...

 

Hih mitompa kua hi-a, bangci bangin birthday nam 4 abawl masa penpa ong suak zenzen hiam.  Lungdamna thu gospel lai at Zeisu' it phatdiak nungzui Zawhang lai-atna sung sim suksuk dih ni.

 

Banghanghiam cihleh Matthew, Mark, Luke te ii at dan a tuam tekin ong pan uh hi. Matthew in khang tangthu ong suut-in, Mark in Zeisu' ministry nasep tawh ong panin, Luke in Zeisu' suah lungdamna tawh ong pan hi. John a' leuleu ciangin leitung piancil a kipan Apiangsakpa Abawlpa mahmah A bawlsa nate mite lakah ong sunglut in ong nungta a, nalamdang ong bawlin, biakinnpite Ama a' ahihna, Pharisees ulian, Nicodemus ong convert in 'born again' sakna,........  

                           Ka gelhnop ka thulu: 'birthday thak bangzah vei' cih hi zen ei!   

Ih pu Adam leh ih pi Eve, Pasian' khaam singgah ong nek veve manun asuan akhak mi khempeuh in tuahloh dingteng ih tuakkha nangnang hi. Tangval melhoih anu sun, Joseph bang AAS lawibual, Anderson kawltuikhuk sungah ong kia hi. Tua tuikhuk dumtaw sungah nopsa hetlo, kitomtom, kipekpek, kisansan taleh, ama thu-in ong suakta zolo hi. A u pa' hehpihna hangin suahtakna ong ngah hi. Cidihdih, vantunggam tunteh Jacob' zi, Joseph' nu, Rachael a munuam na om uh na? Kei bangbel zon masak ding pawla ka tuat hi. Kum 14 bang thalawhtak numei munuam phadiak ingh.

Ahi zongin mi pawlkhat (adiak diakin) Pharisees te in amau hoihna theihna hanciamna tawh tua tui khuk dumsung panin suahtakna ngahzo ding kilamen uh hi. Semkeei, bawlkeei, kankeei, hanciamkeei

sam uh hi. Paunak Laisiangtho sungah: Hoih hi ci-in i ngaihsut thu khat pen sih theihna ding thu na hi zawsop theih hi. Laisiangtho simden kanden biakna mi mahmah khat in dum thukpi sunga a omlam ong kithei hi. Dum sungpan suahtak theihna ding lampi ong kan hi. Hih piiciang tan apha Pharisees Ulian, Nicodemus thu/lampi kandan gen kikkik, sasa ding, sakikkik ding, mawhneite Zeisu in ngai hi. Zawhang alian 3: aneu 1. Jewish Ulian sungah Nicodemus, a kici Pharisees mi Ulian khat a om hi. 

 

John 3:1 ih sim ciangin i lungsim sungah bang ngaihsut ding ong suak ale? Kawlgam ulian lakah

Christian ulian khat kihel, cih tawh kibang phialding abang! Hih santakah zong Jewish ulian (ruler) sungah Pharisees mi khat kihel/om hi. Tua ahih leh Pharisees mite misia hiam? Misia hidek suailo, phalua kisa a, ri-si-se hilai hi. Moses thukham abul abal a zuilua kisa a, kawlphungzite banga kangpai kiangkiangte hilai uh hi. Kawlgam ah kawlphungzi bangzah apha tam?  Pharisees mi 6000 sang lah tawm zawlo, lah tam zawlo, tul 6 linlian phaden uh hi. Biakna piakna zuihna ahihnak leh phincil tak a agamtang tintente ahi uh hi. Mimawkmawk mimaimai lote ahi uh hi. Gensiatna cih pongpong neihloh ding a hanciam cintente ahi uh hi. Azen zenin Christian suaklo pi-a gupkhiatna ngahna ding om hi leh Pharisees mi, ulian Nicodemus bel peng hetlo a, a kihel pelmawh kingkeng dingpa himawk hi. Bangzah ta-in biakna hahkatin, gamtathoih, gamtatpha ih gamta zongin Zeisu ih neih keileh, koi ah i tungtam? I lam et bang ahi tam? Zeisu lo-in Nicodemus in a upna, a zuihzawhna tawh vanlaizang ah a leng dialdial zo diam? Zeisu in kong la ding hi, ci heven, Zeisu laklohpi-in vamawkpai pongmawk cih bang omtheih tuaklo hi. 

 

Nicodemus pen aki zahtak mahmah Jerusalem khua thukhen zum ah thuken mang khat ahi hi. Amah pen mi hoih mipha biakna kin mahmah phekzial banga aki zial laisiangtho a simden a kanden ulian khat zong ahi hi. Zeisu simloh laisiangtho amah sanga theizaw omlo ding hi. Mi siangtho khat ahi hi.

Ahih hang aki zongzong tuuno mangthang khat ahi hi. Topa Zeisu in bangci hiam cih leh  John 5:24. 'aman takpi kong cihin ah: Ka thugennate za-in kei hong sawlpa a um khempeuh mawhsak thukhenna ngahlo-in, nuntak tawntungna ngahding ahita uh hi. Supreme Court Justice pa in thukhendan a thak khat ong zakbeh aidia.  Eh! thei a, zuihzawh hang hizawlo maw!!  Alungsim ong kitoknawi pianta hi.  

Sunthapaii muikhuaziin dong Zum na asep kawmkawmin a laisiangtho theihna khuak ong rewind in   ong play kikzel hi. Tua leh khua ong mui ta. Khua mialta ahih manin Khuavaak ong zongta hi.

 

John 3:2,3. Zan khuamial laitakin Zeisu kiangah ong pai a (Nicodemus), Sia aw, mi khat peuhpeuh Pasian in ompihlo hi leh hih nalamdangte kuamah in bawl theilo ding ahih manin nang pen Pasian' hong sawl siapa na hihna ka hong thei uh hi, a ci hi. Tua leh :3 Zeisu in aman takpi kong cihin ah, mi khatpeuh a suahkik (born again) kei leh Pasian' gam sungah lut theilo ding hi, a ci hi.  

 

Thukhenmang te kihona telbaih na sa uh hiam, bualbual zen. Keibang in bel telhak samawk ingh. gtn: Khatvei I Pastor te khat khualzin zintung hihtuak. Gilkial piankeei hihtuak aive. Zinten lah ann minnai pakkei vencin, amah zong tuzo nawnlo lupna tung kiphah dikdek kawmin innteekte zak hiauhiaupian dingin huih nungkeeiveh aw, ci mualmual hih tuak. Innteeknu in tua banga huihnung salua aihleh ci-in kongkhakteng tawletteng khaksamsam hih tuak. Lawmpa in huihnungkeei veh aw, ci teitei hihtuak. A sawtna teh a cihnopna nung pauhsansanpan. Gilsungah bangmah omlo, huih bek om cinuam nahi hi

Meh al salua, allua cilo in kiikawng veh ee, ci. Tulai khangnoten 'kiikawng' cihnopna a theilo tampi omta ding hi. 'Kiikawng' cih ciangin sialno kiinei nailo ten ci duhlo uh hi. A  kiipo khin a kawng vem vamte bek in ci liakliak nuam uh hi.  

 

Topa Zeisu in zong Nicodemus kam pana gingkhia pau tawh na dawngkik lo hi. Akihona uh khat vei a tomin cikik dih ni. Nalamdang na bawlna hangin Pasian' hong sawl siapa nahihlam kong thei uh hi. Ken' aman takpi kong cih in ah, na born again kei uh leh Pasian' gam na mukhakei ding uh hi. Bang kisai peuhmah aihia leh! Lawgiver leh Lawyer kiho hisam uh hi. Ahi zongin Topa Zeisu in Nicodemus ii lungtang sunga om dotna tawh ana dawngkiau na hi hi. Cihnopna ah kuakua in a kikhelkei leh mithak a suahkei ngawngaw leh hotkhiatna a ngahkei ding uh hi. Tua ahihleh, dotna om hi. Piangthak, mithak, milui hinawnlo nahih manin na sanggamnu or na pianna na tunnu tawh na kiteng thei diam? Na kikhel kei a, na suahkikkei leh hotkhiatna na ngah peuhmah kei ding hi. Born again piangthak cih ciangin adang mahmah cihnopna hilo hi. Zeisu Khazih Honpa Gumpa in sang ding cihna hi. Nicodemus bangzahvei suakkik hiam? Birthday bangzah nei hiam? Nicodemus kikhel ding ong kisam hi. Ong kisap bang hipipen hiam?

 

John 1:12. Amah sang received a, Ama' Min his name mahmah a um mi khempeuh tungah Pasian' tate suahtheihna ding power tha a pia hi.

Zeisu san ding leh Zeisu' min up ding Nicodemus ii kisappi pen ong hi hi.

John 3:4. Mi khat a teekkhit ciangin bangci suahkik theih ding ahi hiam? A nu' sungah lukkikin suakkik theiding ahi hiam?

Zeisu umin sang photphot leng, dotdot kullo a, Mary' sungah lutin aki suakkik theilua nahi hi. Nicodemus in zong nu sungah lutkik a suahkik ding ahih theihlohlam a dong zong hilo kha maithei. Amah mah koici kikhelkik  theihding haksa a sakna a gennuam zong himai thei hi. Kagamtat hoihlohna khelzo ding kaimaw? Koici khel theihding ka hi hiam? Piangthei-in umvet keng nacih khakleh, John 1:12 sim phapha a, tha laklak ding himai ding hi.

John 3:5. Zeisu in: 'A mantakpi kong cih in ah, mi khatpeuh tui leh Khasiangtho tawh a suahkik kei leh Pasian' gam sungah a lut theikei ding hi, ci-in a dawng hi.

Nicodemus in ama hoihna tawh khamkhuapi ah lamsiau hiauhiau ding kisa hi. Zeisu in tui leh Kha siangtho tawh na suahkik kei leh lutkha buanglo e, na ci hi.

John 3:7. Hih bang kong cih ciangin lamdangsa kei in, bangbang hitaleh, na suakkik pelmawh in. Na piangthak in. Nidangin zu khamkham (awtom ahi, awsau hilo ahi maw), za khamkham, nulepa mawh na a bawlbawl khatin ong kiciamteh paisuakkha mah ding hi, mi bangin pilna theihna lah neilo ing a, doctrines khawng, theology cih bualbual khawnglah ka khuak in banlo a na cih hun omkha ding hi,  awlmawh vet ken. Zeisu in lawm banga ong neihding, Pasian in ta banga ong sanding a thupi penpen ahi hi. Pasian in kheltheihloh khat zong neilo hi. Mithak ong suah theilua hi. Tua man mahin tui a kiphum hi hang. Spiritual Birthday a ngah hi hang. Mithak liklek ih hita hi. Khuang nawnlo ding.

 

Nicodemus in Kha tawh suahna bang ahiam ci-in ong dotbeh lai hi. Tua leh Topa Zeisu in John 3:8. Huih zong a utna peuhpeuhah nung a, a huging na zaktheih hangin koi lampan hong nung a, koi lamah nung ahi hiam, cih na muthei kei hi.  Kha tawh a suak mite zong tua mah bang ahi hi, ci-in a dawng hi.

:9. Nicodemus in hih thu bangci piantheihmawk ding ahi hiam? ci-in a dongkik hi.

Zankhua sawtlua pianta hiding hiven,

:10. Topa Zeisu in, Israel mite' sia hinapi cin hih thu thei theilo na hi hiam? kici kik giapgiap uh hi.

Khat veivei Kha thu tawh kisai dot ding leh dotloh ding omtuak hi. Gtn: Billgate kiangah computer or microsoftware bawldan vadong dihdih lecin, bangin ong dawngtam? Zangsuklel un, ong cikha ngel ding hi. Zong, cikhin ngei hi. Tua mah bangin Kha thu tawh kisai dotdot tiltel sangin, ong kigen khat accept sang ziaulel leng ki lungduaizaw kha ding hi. Lawyer ten laws thei vencin, Meteorologist ten huih thu tel mahmah vem.  

Nicodemus in thei theimahmahlo, telthei mahmahlo hi. Banghang? Amah Pharisees mi himawk hiven. Thukham cilesa tawh zehtan banga tanga, zuihzawhna tawh gupkhiatna thalawhsawm ahih manin Kha thu telthei mahmahlo nahi hi. John 3:16 tung dek tak ta hang ei!! na ki dawm pha mah mah vuau!!! Eh! tungsak ta lelni. Ka gelh dingkaal ngaklahlua mahmah ingh. Alian 3:11-15 dong noman nasim lel un. Ih Topa in Nicodemus lungtang sungah khaici a vawhvawh laitak ahi hi.  

Pasian in leitung mite hong itlua ahih manin Ama' deihna bang a zuizo misiangthote' tung bek...cih bangin Laisiangtho na ki at, hileh, Pharisees alian.?.: aneu.?. hiding hi. Ahi zongin....
John 3:16. Pasian in leitung mite hong itlua mahmah ahih manin, Ama Tapa a um mi khempeuhte in kisialo-a, nuntak tawntungna a ngahtheihna dingun a Tapa khat bek a neihsun hong piak dongin leitung mite ong it hi.
Hih Laisiangtho mun kam tawh phatzawhding hilo Laisiangtho bup ah ahoih penpen, akhum penpen
John 3:16. Topa Zeisu in kua tungah a gen hiam? A za masapen zong Pharisees mi Nicodemus ahih loh phamawh hi. A masa lamin Topa Zeisu nalamdang bawlna hang tawh Pasian' kiang pan ong pai ahihlam Nicodemus in ong thei hi. Tun ITNA leh HEHPIHNA thu ong kigen ong za hi. Nicodemus ong bangci om hiam? Bang hih hiding hiam kum thum sung ong mangdildel hi. Khaici kivawh ong potota cih ih thei hi. Topa Zeisu that dingin ong kiman hi. John 7:50. Nicodemus in Topa Zeisu ong dal defense keei sam hi. Ong piangzo tuanlo hi. Tua kawmkal ah Topa Zeisu Singlamteh tungah ong kikhai-in ong si hi. Aluanghawm a nungzuiteng in vuibawl ngeingai uh hi. Cilo hi. Kuan vui hiam? 
 
John 19:38,39. Tua ciangin Arimathea khuami Joseph in Zeisu' luang a lakkhiat theihna dingin Pilate kiangah vapai-in a ngen hi. Joseph i cih pen Zeisu nungzui khat hi a, ahi zongin Jerusalem khua Jews mite a kihtakna hangin a simzuih khat ahi hi. Pilate ii thupiakna tawh Joseph in Zeisu luang lakkhiat theihna ding thu ngah ahih manin Zeisu luang a lakhia hi. Zeisu kiangh a zanhawh ngei Nicodemus zong hong pai-a, Zeisu' luang a siatlohna dingin a bawlna ding myrrh leh aloes (lotion) pound 75 bang a gik a hong pua hi.
 
Pound 75, nak gihding hiven. Sushi antang ip khat Pound 50 hiven, ipkhat leh alang tawh kikim bel gik mahmah ding theihsa hi. Mary Magdalene in puazo hetlo ding hi. Lawmnu puak thawl khat man tawh kum khat kinungta zo ding ci hi. Tua tawh tehna dingin Nicodemus ii puak tawh kum bangzah aki nungtazo diam? Ka ngaihsun zovet kei hi. Pharisees, pharisees..pharisees te tawh kibanglel uh teh ong ki cih hangin hih Pharisees' mipa ii Zeisu updan leh a it dan lamdang kasa mahmah hi. Pharisees te ih batzawh keileh vantunggam bel galmuh khakei mawk mah ni, cih tel sansan ingh.
 
Nicodemus in Zeisu Khazih aa dingin a nuntakna kalsuan ding ong khensatta hi. A simtham zankim laitak ong zangnawnlo hi. A manpha mahmah mihau khengvalte neihzawh bek paknamtui tampitak tawh uliante mai palikte leh mihonpi muhna ah nitumma in Zeisu luang la dingin ong paita hi. Zeisu' luang avui kuate hiam? Pharisees mi nih ahi hi. Nungzuite zong hilo uh hi. Bang hangin amau tegel keekkeek in ong vui uh hiam? Zeisu Khazih honpa gumpa in sang uh a, Pasian' itna hehpihna Grace a ngah khak manuh ahi hi. Tua hi amau born again dan uh. Tua hun a kipan Zeisu nungzuite biakna ahi Christianity sungah member khatin ong kiciamteh hi.  Catholics laisiangtho tangthubu sungah zaknop thei mahmah hi.
Nicodemus anu' sungpan ong suak hi. Tui leh Kha tawh ong suakkik hi. John 3:5. A sithei nu le pa ahilo, a sitheilo nu le pa ahi Pasian' Thu tawh naungek bangin ong suakkik leuleu hi, 1 Peter 1:23.
Suahni bangzah vei nei ahia le? 4 vei. Pasian in a thupha ong buaksuk henla, ei a khuangkhuang aklui teng, pharisees teng zong mithak in ong bawl henla, birthday 4 vei a neizo dingin Pasian' itna hehpih na ong luangta hen, Nicodemus thu theihbeh noplai leh DA p. 177. 
 
nang khine <tunpi95@yahoo.com>

Monday, May 14, 2012

LAISIANG THO HILH HAUHNA LEH NOPSAK NA LAMPI

LAISIANG THO HILH HAUHNA LEH NOPSAK NA LAMPI



A hau khempeuh minuamsa hilo a, a nuamsa khempeuh zong a hau te hi kim lo in,  nopsakna khempeuh zong,hauhna hang hikim lo hi. Na asem leh a semlo, azong leh azong lo, a citak leh acitak lo te a kilam dan hang in, nasepna bang in kingah kim lo thei hi. Ih Kawl gam om zia pen Hagai in Isreal te tung ah a gen tawh kibang ka sa hi. “Tu laitak na om zia uh limtak in ngaihsun un. Khaici tampi natuh uh hang in, an tawmbek na la uh a, annek ding na ngah teei uh hang in, na kham kei uh hi. Puansilh ding na neih tei uh hang in, a lum khop ding na nei kei uh hi. Sum na thalawh uh hang in, ip vangsunga a-khol tawh na ki bang uh hi” (Haggai 1:6). Bang hang a hi tam? Pasian in, a zawng ding, nuam a sa lo dinga hong teel maw?  
NOPSAK DING PEN PASIAN’ DEIH NA HI
Eden huansung ah, Adam a ding in, Pasian in, a kisam omlo in nakhempeuh bawlsak in, koihsak hi (Pian.,1:19). Topa Zeisu, mihing hongpian ma in, nopsakna leh hauhna tawh ki dim in om hi. Mi hing hong suah in, bawngkuangsung ah hong suah hang in,mipil ten, kham, paknamtui leh, a manpha na te tawh va bia uh hi (Mate 2:11). Ama na sepna ah nupi hau pawl khat inzong na pan pih hi (Luke 8:1-3). Topa Zeisu van zat te pen gunkuang, inn, zinbuk, laa cih te hi a, a sih ciang zong mi hau te han ah kivui hi (Maku 15:42-46). Topa Zeisu hauna pi-in zawnna hong thuak na pen, eite hauhna ding a hi hi (2Cor. 8:9).

Ahizong in, AMANLO A HAUHNA IN NOPSAK NA piangsak lo hi. Aman lo a hauhna, hauhnop man a, lam pi man zuihloh na in zong nopsak na piangsak lo hi: “ A citak mipa in thupha ngah ding a, a haubaih nuam mipa in gimna thuak pel mawh ding hi (Paunak 28:20b).
Zawn-na a piang sak thei lampi guk te:
-         Huaiham na ( Paunak 28:22).
-         Ciilna, iik siik na  (Paunak 11:24).
-         Thadah na (Paunak 20:13; 24:30-34).
-         Thu man loh na (Paunak 13:18).
-         Neihsa te kep siam loh na (Paunak 23:21; 28:19, 20).
-         Khialhna im cip na (Paunak 28:13) te ahi hi.
  
HAUHNA LEH NOPSAK NA A PIANGSAK NATE
  1. PILNA
Pilna om  na ah hauhna in zui tawntung hi: Pilna in nuntakna hong nuamsak a hauhna leh pahtawina hongpia hi (Paunak 3:16). Pilna a deih te ka hausak dinga a inn dim in neih le lam ka pia ding hi (Paunak 8:21). Mipil te minthanna lukhu in hauhna ahi hi (Paunak 14:24). Solomon in Pasian kiang ah pilna ngen in, Pasian in hauhna leh minthan na pia thuah hi (I Kum. 3:13).
Tu lai taka a khangto ihcih gam te en leng, a ki pat cil in, a zawng mah mah gam te mah na hi a, ahizong in, a makai te in pilna thupisak in, mipil tam pi a pian na ding in vai hawm in, gam khangtogam te ah pilna siam na te sinsak in, mipil tam pi ten na hong sep khop uh ciang a gam uh a khang to na hi zaw hi.
  1. DIKNA (DIKTATNA)
 Pasian tung a nopsakna in a tawntung a ding manpha hi ( ITimothy 4:8).Thuman mite a ki nutsiat lam leh atu ata te, khutdawh ngen aom, ka neu pan kamu kei ci-in David kumpi pan na gen hi (Late 37:25). Lungsim thutang/dik mite le Topa a zahtak te inn ah hauhna leh nopsak na om ding hi ( Late 112:1-3).
Thu-um-mi te Pasian in dikkisakna, Zeisu hang in hong tang sak sa ahih manin a diktat ding, na  hoih sem ding a hong ki tel kholsa te ih hi hi. (Rom. 5:8; II Cor 5:21; Ephet 2:10).
  1. LUNGDAM/KIPAH NA LUNGSIM 
A lungdam akipak lungtang in atawntung in pawibawl tawh ki bang hi.(Paunak 15:15). Isreal mite midang te sila asuahna a hangin lungdam lohna, phunna, hawmthawhden na, lungkim zawh loh nate hang ahi hi: “Hih atampi nate khempeuh omnapi in, note in lungdamna leh lungsim kipahna tawh Topa note Pasian na semlo nahih man un, Topa in note langah ahongsawlding nagalte uh’na, gilkialna leh dangtakna, pumguak a om naleh nakhempeuh kitangsapna tawh na sem dinguh hi”(Thuhilhkikna 28:47-48).
Lungdam na leh kipahna tawh apia te Pasian in it hi (II Cor. 9 : 7). Nopsak na leh hauhna pen lungdam na leh kipahna lungtang pan ki pan hi.
  
  1. ITNA
Itna leh thumanna(obedience) na ton khawm den hi. Topa Pasian thumang in, a thupiak te khempeuh na zuih uh leh leitung minam khempeuhlak ah a lianin hong bawlin a mei –in hongbawl lo in, makai in kong bawlding hi (Khang 28:11,13)
Thuciam thak sung ah thukham khempeuh thu nih in na gawm hi. “ Na Topa Pasian, na lung sim khempeuh,na nuntak na khempeuh, na pilna khempeuh leh na hatna khempeuh tawhna it un” cih leh, “Na pumpi na it bang in midang te na it in” cih ahi hi (Maku 12:30-31). Pasian it na leh midang te it na tawh thukham khempeuh kizo thei hi.
Topa thupiak te zuihna in hauhna thupha tungsak hi. Pasian leh mite it na in thupiak te zuih na ahi hi. Tua ahih manin, it na(Pasian le mite) in hauhna piangsak hi. Itna ki hel lo hauhna in nopsak na piathei lo hi. A cing mite hau sem sem a, midang ahuh te in huhna mah ngahkik ding hi(Paunak 11:25).
 PIAK KHIATNA
Sum zon na lam pi maan in, sumzat dan siamding kisam hi.
Piakkhiatna tawh kisai lai siang tho sung a om pawl khat en ni:
1.      Sawm ah khat
Sawm ah khat pen ei a hilo in Pasian a hi a, sawm ah khat na piak ciang  Pasian  a pia hi lo in, Pasian a, a pai pih leh Na khempeuh ama-a a ahih na ih  pulak na hi zaw hi. Sawm ah khat in, hamsiat na pan in thupha  piang sak hi. Thupha cih ciang in, sepna khempeuh ah maipha ngah na ahi hi.
Amasa pen Sawm ah khat Abraham in na pia hi (Pian 14:20b). Sawm ah khat pen Topa a hi a Topa a ding in Siangtho hi (Siampi 27:30). Sawm ah khat biak inn ah a pai pih kik lo te Topan a ma na  gu in hong ciamteh hi (Mal 3:8).
Sawm ah khat piakna hang a aki ngah thuphate:
o       Vantung kong khak te kihongin Pasian thupha te hong bua
o       Kisap na khempeuhh hong sik
o       Hong bawlsia nuam nate khempeuh Pasianin hong do sak
o       An ki kham (Hau)
o       Sepna khempeuh ah dau pai,lawh cing
o       Thupha ngah ci- in hong kiciam tet (Mal 3:10-12).
 2.      Sumpi piakna (Citpiakna)
Hih piak khiatna pen, sawm ah khat tawh kisai lo in, ih lungsim bang a piakna ahi hi. Na piak na bang in nang tung ah hong ki bawl ding cih lai siangtho hong hilh thu khat ahi hi (Luka 6:38). Piakkhiat zawh na ding a na neih leh na zat up na pen, thupha ngah nading a a kisam up na zah hi pah hi. Bang zah pia cih sang bang zah Topa din zang khia cih thupi zaw hi. Piaknop na lungsim tawh a pia te Pasian in deih hi ( II Cor 9:7).
           
3.      Nasep khop na ( Kha  lam ah nasep khop na)
Hih na sep na ah thunih om hi. Pasian tawh nasep khop naleh Pasian nasem te tawh sep khop na a hi hi.
Pasian tawh na sep khop na pen gah masa (Anpal) piak na a hi hi. Anpal ih piak ciang in Pasian pen nasep hong guan pa, hong huh pa, anpal hong la sak Pasian in an lak hun zong hong pia ding hi cih, pulak na leh lungdam kohna a hi hi.  Tuabek tham loh in, semna khempeuh ah hong pan pih na ding Pasian tawh kiciam na ( covenant)  zong ahi hi ( Pau. 3:9).
Pasian na sem te tawh pankhopna pen, sawm ah khat pan hi lo, sumpi pan hi lo, anpal pan hi lo bek tham loh ut hun hun a, ut zahpeuh, ut khat peuh tung a piak khiat na hi lo in, man man in, a hun hun a, na ciam na zah  Pasian na sepnading na gel sa tung a, thuman tak a piak ngiat ngait na ahi hi.
Atawpna
Sum deih luatna ( the love of money) in siatna kipat na bulpi hi (ITim 6:10). Sum zon na sum hauh na pen siat na hi pah lo in, sum ngah na lampi leh ih zat dan in siatna hongtungsak hi. Aman lo ah hauh nop na in hauhna  piangsak lo in, hauhna khempeuh in nop na piang sak tuan lo hi.Tua ahih man in, ih gam leh ih lei in nop na ki hel hauhna  a neih theih na ding in laisiang tho hong hilh bang in Paian in anuam sa ding in hong deih na thei in, aman lo a sum ngah na lampi te zui kha lo in, Topa hong piak na sepna tel a, nop na ki hel hauhna a  piang  sak lampi te ih pom a ih zuih leh  ih gam ah nop na hong om  ding a, thupha ngah minam te hong ki ci ta ding hi.
  
  1. ITNA
Itna leh thumanna(obedience) na ton khawm den hi. Topa Pasian thumang in, a thupiak te khempeuh na zuih uh leh leitung minam khempeuhlak ah a lianin hong bawlin a mei –in hongbawl lo in, makai in kong bawlding hi (Khang 28:11,13)
Thuciam thak sung ah thukham khempeuh thu nih in na gawm hi. “ Na Topa Pasian, na lung sim khempeuh,na nuntak na khempeuh, na pilna khempeuh leh na hatna khempeuh tawhna it un” cih leh, “Na pumpi na it bang in midang te na it in” cih ahi hi (Maku 12:30-31). Pasian it na leh midang te it na tawh thukham khempeuh kizo thei hi.
Topa thupiak te zuihna in hauhna thupha tungsak hi. Pasian leh mite it na in thupiak te zuih na ahi hi. Tua ahih manin, it na(Pasian le mite) in hauhna piangsak hi. Itna ki hel lo hauhna in nopsak na piathei lo hi. A cing mite hau sem sem a, midang ahuh te in huhna mah ngahkik ding hi(Paunak 11:25).
 PIAK KHIATNA
Sum zon na lam pi maan in, sumzat dan siamding kisam hi.
Piakkhiatna tawh kisai lai siang tho sung a om pawl khat en ni:
1.      Sawm ah khat
Sawm ah khat pen ei a hilo in Pasian a hi a, sawm ah khat na piak ciang  Pasian  a pia hi lo in, Pasian a, a pai pih leh Na khempeuh ama-a a ahih na ih  pulak na hi zaw hi. Sawm ah khat in, hamsiat na pan in thupha  piang sak hi. Thupha cih ciang in, sepna khempeuh ah maipha ngah na ahi hi.
Amasa pen Sawm ah khat Abraham in na pia hi (Pian 14:20b). Sawm ah khat pen Topa a hi a Topa a ding in Siangtho hi (Siampi 27:30). Sawm ah khat biak inn ah a pai pih kik lo te Topan a ma na  gu in hong ciamteh hi (Mal 3:8).
Sawm ah khat piakna hang a aki ngah thuphate:
o       Vantung kong khak te kihongin Pasian thupha te hong bua
o       Kisap na khempeuhh hong sik
o       Hong bawlsia nuam nate khempeuh Pasianin hong do sak
o       An ki kham (Hau)
o       Sepna khempeuh ah dau pai,lawh cing
o       Thupha ngah ci- in hong kiciam tet (Mal 3:10-12).
 2.      Sumpi piakna (Citpiakna)
Hih piak khiatna pen, sawm ah khat tawh kisai lo in, ih lungsim bang a piakna ahi hi. Na piak na bang in nang tung ah hong ki bawl ding cih lai siangtho hong hilh thu khat ahi hi (Luka 6:38). Piakkhiat zawh na ding a na neih leh na zat up na pen, thupha ngah nading a a kisam up na zah hi pah hi. Bang zah pia cih sang bang zah Topa din zang khia cih thupi zaw hi. Piaknop na lungsim tawh a pia te Pasian in deih hi ( II Cor 9:7).
           
3.      Nasep khop na ( Kha  lam ah nasep khop na)
Hih na sep na ah thunih om hi. Pasian tawh nasep khop naleh Pasian nasem te tawh sep khop na a hi hi.
Pasian tawh na sep khop na pen gah masa (Anpal) piak na a hi hi. Anpal ih piak ciang in Pasian pen nasep hong guan pa, hong huh pa, anpal hong la sak Pasian in an lak hun zong hong pia ding hi cih, pulak na leh lungdam kohna a hi hi.  Tuabek tham loh in, semna khempeuh ah hong pan pih na ding Pasian tawh kiciam na ( covenant)  zong ahi hi ( Pau. 3:9).
Pasian na sem te tawh pankhopna pen, sawm ah khat pan hi lo, sumpi pan hi lo, anpal pan hi lo bek tham loh ut hun hun a, ut zahpeuh, ut khat peuh tung a piak khiat na hi lo in, man man in, a hun hun a, na ciam na zah  Pasian na sepnading na gel sa tung a, thuman tak a piak ngiat ngait na ahi hi.
Atawpna
Sum deih luatna ( the love of money) in siatna kipat na bulpi hi (ITim 6:10). Sum zon na sum hauh na pen siat na hi pah lo in, sum ngah na lampi leh ih zat dan in siatna hongtungsak hi. Aman lo ah hauh nop na in hauhna  piangsak lo in, hauhna khempeuh in nop na piang sak tuan lo hi.Tua ahih man in, ih gam leh ih lei in nop na ki hel hauhna  a neih theih na ding in laisiang tho hong hilh bang in Paian in anuam sa ding in hong deih na thei in, aman lo a sum ngah na lampi te zui kha lo in, Topa hong piak na sepna tel a, nop na ki hel hauhna a  piang  sak lampi te ih pom a ih zuih leh ih gam ah nop na hong om  ding a, thupha ngah minam te hong ki ci ta ding hi. 

Sunday, May 6, 2012

John tangthu:



2012/5/6 nang khine <tunpi95@yahoo.com>
Ih Topa Zeisu in Anungzui ding mi ateel ciangin lamdangsa a ka phawkgaih thu ahi hi. Paul leh Barnabas tawh missionary paikhawm, Jonah banga a lehtai ngei, Mark Gospel Laisiangtho sung ka sim leh John tangthu gelh vencin, 'hi salua' thauhkhaan lua kahih manin kician takei leh Pr Cin Lian Hau annhuan bangin kong huansuk gawp hi. Bang dingin Paul missionary pai masaklai a na taisan vai zong nengcik khat gelh vetlo nahiam ka cikha phial hi. Mark gospel laigelh dan bel tom letlet, siang gen setset, a deihna kicing mahmah, guptuam paihtuam neise lo, muh bangbang-tuahkhak bangbang a, gelh henhan himai ci-in ka sang hi. Ka lungkim mahmah pawl hi citciat hi. Mark tangthu bel damdam in ee...


Topa Zeisu in Anungzui ding mi ong teel hi. A koici mi ong teel hiam? 
Mark 3:16,17 Tua a teel mi 12 te in: Simon (Zeisu in a min thak dingin Peter a phuahpa), Zebedee tapa James leh a naupa John (Zeisu in hih unaute pen Boanerges, which means Sons of Thunder, Vanging' tapa min a phuahte). Boanerges cih Chaldean pau-in a khiatna violent anger, rage, ngongtat, awtol, US bang hileh 'gang' cih te pawl, tun bel vengta ven, ko neulai bang Tedim ah lantaze cihte pawl hiding hi.
Vanging' tapa cih pehtawina dingin tampi ka gentheihloh hangin van gin ciang guahpi zu nuam, kekkia in zui lai hi. Mihing cih thadah Ui te nangawn laulua kisa-in bemkawm ah bu lai uh hi. Tua dan mi peuh ih Topa in a nungzui dingin ong teelzen hi. Bang dingin paubanna nei kiuhkeuh lo, Pharisees te khawng teel hohlo aitam cisimsim ingh. 
John lungsim puakdan en pak dih ni. Jews te leh Samaritans te bel ui leh keel dan hi. Galilee pan Jerusalem pai nuam uh hi. Samaria khua nawk kul hi. Luke 9:52-54 Zeisu a' dingin a kisam(motel) khempeuh a vaihawmsak dingin Samaria khua khat ah a lut uh hi. Ahi zongin Zeisu in Jerusalem khua manawh sawm ahih manin tua khuamite in Zeisu na tungsak nuamlo uh hi. A nungzuite sung pan James leh 
John in hih thu a theih uh ciangin Zeisu kiangah 'Topa aw, vantung panin meikuang ngenin amaute kangtumsak le ung nong awi hiam? a ci uh hi. (Laibu zuaklai bang ong phawksak e, zintunna ding muh zawhlohlai ki John ngei mahmah aidia). Zeisu in awi samlo hiding hiven, khua dang khatah pai suak uh hi, ci hi.
Hih munsan takah John lungsim, John lungtang puak i mu hi. A muhdah, a et theihloh a galte vut le vai suak dingin vantung pan meikuang tawh vaatmai sawm mawk hi. Pasian' zia leh tong in mawhnei te vaatmai ding sawmlo hi. Pasian' zia leh tong in mawhneite gupkhiat ding hotkhiat ding sawm hi.  
Zeisu' nungzui i hih hang pianpih lungtang mah kivom veuvau lai veve hi. Ahi zongin Zeisu in Ama nungzui dingin Vantungmite teello hi. Vanging' tapa te mah teelin Pasian' tapa a suah donguh kheel sawmin hilhin pattahin kikhawlhpih hi.   
Paul tawh na kithutuah kei a, na kisel khak peuhmah uh leh khawlhun neilo na ki akgual khen dong mah naki selsel thapai ding uh hi. John leuleu tawh na kilemkei vanglak uh leh, ong zahvetlo ding theihsa, bekthamlo na luzang ah mei-am ong buaksuklai ding hi, he..he..he..Bangzahta ih Christian 10 vei 100 vei zongin Zeisu ih neih taktak keileh, ih pianpih cilesa, lungsim, khuak ngaihsutna kipaii khiamawh mahmah hi. Awh lenglang se hi. Kizang kikkiknuam hamtang se hi.
Khangluiten 'sakhi api san, ano san' a cih uh na mankhong. John pianzia ih sutsut hang, anu sun na hi gige hi. John' nu Zeisu kiangah ong pai-in khukdin-in bang ong ngen hiam cih leh, Kumpi in na om ciangin hih ka tate khat na taklamah, khat na veilamah tusak lecin ut ingh, ci-in ngen mikmek hi.   
A zanlam pekpek teh John te unau in zong tua banglian mahin ngen leuleu mawk uh hi. Zaliat ding vaang neih ding mah kithupit ngaihsuttek hi, cih ding hi.
John lungsim paaizia (hazatna leh thuaklahna): Zeisu in Boanerges min aphuahsak ding mahin kituak nasa uh hiam? Mark 9:38-40 John in,'Sia aw, nangma min zangin dawi a hawlkhia mi khat ka mu uh hi. Amah ei' pawl hilo ahih manin ka kham uh hi.' a ci hi. Zeisu in khamkei un. Keima min zangin nalamdang a bawl mipa in keimah gensiat tawh thuahpah cih om theilo ding hi. Eite hong langpanglo peuhmah i pawl ahi hi.


John pen nungzuiteng lakah a khangmui pen ahi hi. Hih khangno John lungsim Zeisu in thei hi. A khangno laitak a hicih bakbak hangin mailamah nungzui hoih, itna tawh kidim makai hoih mahmah suak ding cih mu hi. Tua ahih manin taii bawllo-in Aw nem tawh pattahin hilh bawl hi. Zeisu in John pen Boanerges in enlo hi, John pen John mahin en hi . Mangmin 'John' nei mawkmawk khawng ten 'Boanerges' na hihlam uh ki remember un. Remember the son of thunder, Mark alian: aneu.


John te mihau innkuan ahi hi. Nasem mi nei uh hi. Ngasa man ziahziah, zuak ziahziah, fishing industry owner innkuan himawk uh hi. Mihaute' tate hi. Sau gen kulkei. Ki hausak pah lel ding hi.
Tua ahih leh, bang dingin mihau tapa Zeisu' nungzui it penpa suak thei hiam? Ama kikhelna pi (tulai pau leh bangci pianthak hiam) bang hipi pen hiding hiam?
Khangno lai mahmah ahih manin khangno lungsim paai cihna hipah hi. Khangno lungsim cih ciangin lungsim sia, lungsim khelnono nei mah ding hi. Ahih hang a up, a muan khat um pah, muan cihtak muangpah belpah tiltel hi. Mark 10:15 Zeisu in,'ken aman takpi kong cihin ah hih naupangnote na bat kei uh leh Pasian' gam na luahkei ding uh hi, ci hi. Khangno lai mah Pasian' thu tawh kipattah ding  a thupi penpen Zeisu leh John tungtangah i experience pah hi.
Zeisu in John a pattah dan nam nih i mukhin hi. John leuleu pen John the baptist ii nungzui ahi hi. Messiah thu a zakphet a kipan John the baptist taisan a Messiah ahi Zeisu belpah tinten a anung a zuipah ngiatngiat ahi hi.  Dawivei mipa leh Zeisu kiho dan, dawite vok sungah lutsakin ken ah a tuahmang khitteh Zeisu leh dawivei mipa a kiho kikdan John in mu in thei gige hi. Amah hileh tua dawivei mipa a bangci totkik zentam, Zeisu' hopihdan a sinsung a lungsung ah ciamteh pah giugiau hi. Eh! tua danding hizaw maw ci hileh kilawm hi, bangmah pau lo hi. Zeisu' kammalte ngai hi. A awm humin ki iipkik keei zenlo dia, mate. Nisimin a Siapa a Masterpa thugente ngai-in a khephung ah a tutinten den ahi hi. Apa sangin a Masterpa ong ngai zaw hi. A Masterpa thugenteng hangin suang banga a sak bekbak alungsim, tungman bangin ong nipsuak ngeeingeei ta hi. Pharisees te ong bang nawnlo hi. Kihihsakna, kiphatsakna khempeuh a Siapa Zeisu sungah ong phumcip ta hi. Lungduaina leh kiniamkhiatna tawh ong kidim ta hi. Last Supper in Zeisu in John aw Zawhang aw ka kiangah ong tu in, ci hi. A Siapa kiangah tutkhuan ngah ta hi. A Siapa in zong adang nungzuite sangin it zaw hi. Peter cih hi.
Zeisu siampite mai ah thusit ding a kipai pihlai takin Zawhang in Zeisu gum dingin siampi huang sungah zuipah teuteu ngam hi. Peter in zuingam lo-in gawlvang pan ensim kuaukuau hi. Zawhang in Peter kiangah ong lutsuk in ci-in sam hi. Adang nungzuiteng in taisan mang uh hi. Zeisu thusitna ah a ngak gige Zawhang ahi hi. Peterzuh in thumvei nialnial mawk hi. Topa Zeisu singlamteh phungah a ngak ngeungau nungzuiteng lakah Zawhang bekbek mah na hi hi. Zeisu in singlamteh tung panin Zawhang kiangah Ka Nu, ii nu na kem na khoi in, ci-in ki vaikhak uh hi.
Zeisu sihna pan a thawhkik khit nungzuiteng lakah Zeisu' han a tungmasa penpa zong Zawhang mah ahi hi. Zawhang in Zeisu ngai phadiak it phadiak hi. Lantaze khat piangthak in Pasian' Itna thu ong tangko ngeekngeek mah a bang hi. Zawhang lai-at pawlkhat en sukpak ni.
1 John 3:18. ESV. "little children, let us not love in word or talk but in deed and in truth". Ei' lai in na simsuak mai vuau! na sim uh teh zong zolsak khumsak mahmah ding e, ki itna kam hiven. Hia vantung pan meikuang tawh haltumsak leng nong awi hiam? cih bangdan gamgam tawh sim ding hi nawn lo ahi maw. Tua teh hih a nuai a zong vanging bang leh kekkia banga sim bakbak ding hilo hi.  
1 John 4:7,8 Kong it lawmte aw, Pasian pen itna hong piankhiatna bulpi ahih manin eite khat le khat ki-it ni. Itna a nei mi peuhmah Pasian' tate hi a, Pasian a thei uh hi. Pasian pen ki-itna ahih manin itna a neilo mite in Pasian a theikei uh hi. 
Muhdahna hazatna tawh kidim Vanging' tapa in bang dingin 'ki-itna' itna ding bekbek ong gengen ahi ding. Zeisu in bang cih ahi tam? Laisiangtho bup ah Zawhang lai-at khempeuh ahoih pen apha pen adeihhuai pen kici mah hi. Zong, hingiat hi. Genbehnuamlua kisa-in ka genbeh dan dingbang thei nawnkei phial ingh. Zawhang lai-at teng a butuam vilvelin kikoih leh ciphial ingh. Mangmuhna laibu bang Zawhang leh a Siapa Zeisu a kiho tawpna ahi hi. Patmos tuikulh ah kikoih in teklua mah mah ta, a lungzuanluat laitakin Zeisu kiangah Topa aw, ka lawmteng in ong sihksan khin ta, keikia bek cianlai hing, acih leh, Zeisu in dawnga: Ka lawm Zawhang aw, nang kia bek a cianlai nahi kei hi. Keimah in Alpha leh Omega ka hi hi, ci-in ki hehnem ngeungeu uh hi. Nungzui lakpan Zawhang bek mah a teksih hong suak hi. 
Hih bang a Pasian' hong itna, eite khat le khat ki-itna, kilemna ding bucing taka ong atat nungzuite sawltakte pianzia en kikkik leng, itna neilo penpen te ahih lam i mu hi. Zeisu' Itna amau sungah ong ngah taktak khituh ciang beka ong at theipan na hi uh hi. Paul bang en pakzual leng, Love Chapter ci zawzen a kiciamteh Laisiangtho a gelhma in ki-itna, kilemna anei hetlo nahi hi. Mark hangin Barnabas tawh a kitot a kinial a kikhen phial ngiengei lai in "Ki-itna" a cih in: 1 Corinthians 13 gelh nai in ka um kei hi. A phadopna khat ah a kikhen uh hangin khat le khat kigen siasia, pawl tuam phuan St Peter Church, St Barnabas Church cih bang kiza lo, Laisiangtho sungah kisim kha lo hi. A omsa pawlpite tungah hawhin thapia in lawpsak in, Jerusalem pawlpi te bang cimawh mahmah huh na vapia zawlai uh hi. Sia Hau annhuan minta ei!