Tuesday, March 6, 2012

Khristian te Pasian in Pasian maan taktak hi.

Dear Laisim mimal,

Ni dang lai-in, khua khat ah mihingte leh Tawmi te kihel in teengkhawm uh hi, cih tangthu khat om hi. Mihingte in Tawmi nungak te ngai in, Tawmi tangval te in zong mihing nungakte ngai thei zel hi, ci uh hi. Khatvei Tawmi tangval hoih mahmah khat in mihing nungak hoih mahmah khat ngai a, nungaknu in Tawmi ahih lam thei lo in kiteeng kha uh hi. A lupkhawm cil ni zan un, Tawmi pa in, azi kiangah, 'Lawm aw, nong kawi ciangin ka kawng nuai siah hong kawi ken maw' ci ngiau hi. Nungak nu zong bilpil pah gige a, alawmpa ihmut khit ciangin damtakin akawng nuaisiah ava zawt khialkhial leh, mei nei zelzal mawk a, amah zong kaangtakin thokhia in, zunkha ding bangin kibawl in a inn lam uah ciah pah vingveng hi, ci hi. Tua numei pil ahih manin suakta hi. Cih tangthu tom no khat om hi.

Tua mah bangin Pasian bia mah hi veve napi in, dawi deihna zui ahi pawl om a, tua te pen, Pasian deihna bangbang azui nuam takpi pawlte tawh kihel zau in kiteeng hi. Tu a kong thugen ding pen, Pasian deihna bang hi hiam? ci-a zonkhiat nopna takpi tawh kigen ding ahih ciangin, hibang thu kigen zelna te ah, Pasian deihna bang taktak azongkhia nuam se khol lo, a pawlpi omsa maan in maan takei leh akip nading ahanciam veuvua pongmawk mi pawlkhat om zel a, tua bang mite in,"Hi thu kigente va ngai se dah un," ci-in alawm te khaam thei hi. Tua bang a khaam a om leh, LST thu pen thuthuka theih hak ahih man in, va ngai kei leng bangci theihtheih mawk ding ih hi hiam? ci-in kisit tel huai hi. Banghang hiam cih leh, tua amikhaam pawlte in a mei akilawn' khak ding alau na hi hamtang ding hi.

Minam khempeuh in Pasian cih pen na neitek lel uh hi. Amau theihna sunga alian penpen ciat Pasian ci-a na minvawh tek uh ahi hi. Tua banga Pasian ci-a aminvawh tek tei uh hangin, amau Pasian mah pen, azia atong bangmah thei se lo uh hi. Amau Pasian mah pen bangcia-a lian a, bangzah-a vanglian a, bangteng bawl-a, bang zah in hau-a, koi gam teng uka, cihte thei se lo uh hi. Phonecia te bangin Adonai na ci a, tua pen tanglai-a pau om masa te ah,"Lianpenpa", cihna hi pong helsam hi. Persiate in Kuros, Muslim te in Allah, Hindu te in Khuda, Kawlte in Phaza, Mang te in God cih bangin Pasian cihna pen na nei tek uh hi. Ahih hang in Khristiante Pasian pen bel, Piangsakpa Pasian hi a, 1Kor 8:5, Pasian a kici tam a, Topa a kici tampi om ahih hangin amaan Pasian taktak pen khatbek om hi. Rom1:25-ah Mihingte in amau piangsakpa Pasian thei lo uh ahih manin, apiangsakpa nusia in, aki piangsakte bia zaw uh hi. Rom1:22 ah, amaute kipilsak mahmah laideep uh a, akip Pasian ai-awh in milimte peuh bia mawk uh hi. Rom3:29 ah, Pasian in Jews te Pasian bek hi lo-a, mipawl khempeuhte leh muhtheih muhmawkte khempeuh Pasian hi zaw hi. Tua hi a, ei theih baih nadingin amaan Pasian pen, piangsakpa Pasian hi. Ama deihnate pen LST sungah (Holy Bibel) ahong kigen Pasian pen, Pasian maan hi, cih ih theih phot kul ding hi.

Hi mah hi. Khristian te in Pasian in nakhempeuh te piangsak hi, ci-in um uh hi. Akipatcil in, Pasian in khuavan-nuai khempeuh bawl hi. Gen1:1. Vs 3-5 ah,Amasa in khuavak bawl hi. Vs.6-8 ah, Khua-kawhawm bawl hi. Vs.11-13 ah,Khaici te bawl hi. Vs.16-19ah, nite, khate, aksite bawl hi. Vs.20:23ah, Huihlak ganhing leh tuisung ganhingte piangsak hi. Vs.2:2,3. A ni 7 ni pen tawlnga in, thupha pia in, siangthosak hi. A bawlsa te khempeuh en kik a, tua ni pen thupha piakna ni in zang hi. A bawlsa te uh'n zong, Amah a biak ni ding uh, amaute piang sakpa aphawk na ni ding un, atuam vilvel in seh khia hi.

Ex20:8-11 ah, Ni 6 sungin nasep ding khempeuh sem inla, ahih hangin ani 7 ni pen na Topa Pasian Sabbath ni hi a, siangtho takin na tang ding hi. Banghang hiam cih leh Topa na Pasian in, ni 6 sungin van le lei leh tuipi leh asunga om khempeuh bawl khin a, ani 7 ni pen tawlnga-in, siangtho sakin, thupha pia hi. Tua ni in, nang akipan, na tate, na nasemte, na zinte, leh na ganhing te dongin bangmah na sem sak kei ding hi, ci-in Upadi sawmte sungah ali na in na guang hi.

Hi lai sim mimal khempeuh Topa kilam thakna hong suaksak tahen

Pasian bawlsa nate, bangte hiam?

Dear Laisim mimal,

                Isa 45:18. Pasian in khuavan-nuai bawl hi. Hih ih omna leitung bek hi lo-in, leitung dang tampite leh ni tampi leh kha dang tampite zong bawl hi. Tua te pen mite teen nading a abawl hi, ci hi. Tua Pasian bawlsa vantung nate lianlua a, mihing in kitheihpih zolo hi. Leitung mite hong pil semsem uh ciangin Telescope kici, aliana kimuh theihna tawh a et uh ciangin vantung ah Pasian bawlsa na lamdang lianpipi te , tawmtawm hong muhpih thei uh hi. America gama Mt Palamour mualtunga kiphut, Hale Telescope akici, alimlang mai letmat 200 azai pen tawh a et uh ciangin, mit-a ih muhna cia 40,000 in alianzaw in kimu a, tua nasepna-a Director sem Dr.Phillip Knox in, "Wonder Words" akici laibu no khat agelh khiat na sunga agente pawl khat kong gen sawn nuam hi.

                Paul in, van thuapthum, acih pen, 2Kor 12:2 ah, athuap masa pen vasate vanleeng khawngte leen' theihna ciangte hi in, a thuap nihna pen, aksite nite khate omna ciang pen hi in, a thuap thumna pen, Pasian omna Paradise khuavan-nuai khempeuh phualpi, Vantung Kumpipa teen'na mun pen agen nopna ahi hi.


Ei' ni innkuan thu tawm. (Our Solar System).
 
                  Vantunga zingsang siala hong suaka atang vemvam ih ni pen, ih leitung cia 1,300,000 bang agol hi a, ih leitung pan in tai 93,000,000 bang gamla hi. Tua ni kimkot-a leeng leitung(Planet) 9 om a, tua te laka gol pen Jupiter kici hi. Ih leitung cia 1312 vei gol hi. Kha 12 nei a, ih ni kiang panin amah pen tai 484,000,000 bang gamla hi. Tua zoma gol kik leuleu pen Saturn kici a, kiimvial in lengpei zapi khat nei a, apeek deldal in kualvial hi. A laizanga apum pen ih leitung cia 734 vei gol a, kha 10 nei hi. Akha te lakah 9 in manawhna kibangin vial a, khat pen in lehvialh sezen hi. A lengpeidal zatna tai 170,000 bang zaa-a, asahna pen tai 10 bang hi bek hi. Ih ni kiang panin tai 887,000,000 bang gamla hi. Ei leitung tawh akinai pen Mars kici a, ni kiang panin tai 141,000,000 bang gamla hi. Ama leitu lamah lukhu khat khu sezen hi ci hi. Ni dangin mihing teeng dingin ki-um mawh a, ahih hangin aksi lengte khah in man azaih  sak uh ciangin, mihing teng thei tuak lo hi ci kik uh hi. Ni tawh akinai pen leitung Mercury kici hi. Ni kiang panin tai 38,000,000 bang gamla a, ni sa lua mahmah ahih manin a leitang pen cisuang bang hi ci hi. Tua zom in Venus pen ni kiang panin anai pen kik nihna hi a, tai 67,000,000 bang kigam lai hi. Ei leitung pen, ni pana gamla athumna ahi hi. Aneu pen pana simtoh in zong athumna mah ahi hi. Ei sangin, Neptune, Uranus, Saturn leh Jupiter cihte azah tampipi in gol zaw uh hi. Ni pana gamla penpen Pluto kici a, ni kiang panin tai 3,670,000,000 bang gamla hi. Uranus zong ei leitung cia 64 vei bang in gol a, kha 4 nei hi. Neptune zong ih leitung cia 60 bangin gol a, kha 1 nei hi.

                   Hi leitung 9 teng leh ih ni pen, Ni innkuan khat (One Solar System) kici hi. Tua leitungte in kha nei ciat uh a, amau pumpi ciat kipei kawmkawm in a khate uh'n kiim um in, amau ciat in zong ni na kiim um in, ki delh kawikawi uh hi. Nite, khate, leitungte pen munkhat-a dingcip hilo-in, amau pumpi ciat akipei baan ah akikiim um sa-in aleng ciat uh hi a, ih ni zong a leng veve hi. Ih leitung kipei pen setkan khat in tai 18 1/2 hat hi. Tua manin sun leh zan piang thei hi. Ni kiimkot ah vial khat apai na dingin ni 365.6 sawt hi. Tua vial khat apai ciangin kumkhat kici hi. Ih ni zong, ama pumpi kipei bek hi lo in, ataitai mah hi a, setkan 1 in, tai 12 1/2 bang tai a, minit khat  in tai 720 bang atai hi. Acturus akici ni khat bang setkan 1 in, tai 257 tai a, minit khat in tai 15420 tai a, nai khat in, 925,200 bang atai den hi. Khamtung gam ah Motor te nai 1 in tai 20 hawl leng, hat lua kisa pian ta hi. Tua tawh teh leng, lamdang mahmah hi. Tua te taitai in koi lai tung ding hiam? ih zom kik ding hi.

Seguk:  Ih mit tawh ih et ciangin tang guk bangmah mu ih hih manin Seguk na kici hi. Ahih hangin, telescope tawh aki et ciangin tang 2,500 bang pah hi ci hi. A hatna kikim a leng aksi lompi khat hi.

Zawlzawng: Zawlzawng pen ih et ciangin tang 3 golzaw kitang khat leh, tang 3 neuzaw kitang khat om a, amau zia genna a theih nop dingin, tua agolzaw kitang pen kawnggak ci-in na bulh inla, aneuzaw tempaai, ci-in na bulh lecin, aliangko tuak ding leh akawng tuak ding hong om pah hi. A kawngkiguh tuaka pen aveilam Sirius ki ci a, tang 2 kigawm hi, ci hi. A tak lam apen Rigels kici hi. A liangko taklam a pen Aldebalan kici a, aveilam apen Beltegus kici hi. Beltegus pen ameel san zawdeuh hi. Lengmaw pum phel khap bangin phelkhap leng, ih at tap na ma(Diamater) maitang zui in Rifle tang khat kilawn leh, anawhpaina thakiam het lo in lengleng leh, kum 56 in amaitang khin zo nai lo ding hi, ci hi, pumgol sam hi. Tua te ni vive hi sisek uh hi, ci hi.


Nabula:  Tua ak si 3 kitang agolzaw leh aneuzaw te kituahna ah, mitkia tawh kimu zophalo,ak si 1 om a, amin NABULA kici hi. Tua aksi pen tam mah mah ki gawm hi a, gol mah mah in, alai zang vanghi. Tua vang pen thuk mah mah, zai mah mah hi. A thukna tai Trilion 51  bang thuka azaina tai trilion 19 bang zai hi, ci hi. A telnop ding in ci leng, ih ni tawh a innkuan pih leitung teng ki kim vial sa in,gawm cih tuan lo in tua kuavang sungah lut le uh, nuamtakin thawl lai ding uh hi. Tua cia in aksi khatbek pen gol thei hi.



               Tua banga ni innkuan makza-tampi akigawm ciangin ( Milky way system) vuklam inn kuan 1 piang hi, ci pan leu leu hi. p.48. Ih pu ih pate in van a et uh ciangin, phalbi lam van asian ciangin vuk kia banga pak zitzet kikhung mu uh a, vuklam na ci uh hi. Mangte zong a hailai te uh na om ve sam a, bawngnawi bua bang ahih manin bawngnawi lampi ci uh hi. Den a ih gen ni golpipi te tampi kithuapa ih et ciangin gamla lua uh a, amal in kimu zo nawn lo-in, akithuapna dungdungte pak hiuhiau in kimu a, tua  hi zaw hi. Bawngnawi lampi peuh vuk lampi peuh hi lo hi. ci hi. Ih et toh cianga ih muhte khempeuh ei vuklam innkuan sung a, kihel lai vive hi a, ei omna vuklam system kheng in kimu zo lo hi, ci hi. Tua minit khat sunga tai tampipi aleng nite pen mawk leen' hilo-in,tua vuklam system kim um a leng mah na hi zel lailai hi, cihi. Tua bang vuklam innkuan makza-sawmthum bang kigawm khuavan-nuai (Universe) khatpian hi,ci uh hi. Tua khuavan-nuai (Universe)buppi laizang ah Topa Pasian omna Paradise pen om a, tua vuklam innkuan te in zong, a taitai mah hi lai in vantung kumpipa Tokhom zahtakna tawh kim um in abia niloh uh ahi hi, ci hi. Topa Pasian liatna pen, kam tawh kigen thei lo, ki gen zolo, ci-a kamsangte gen na maan hi.

               Khate in leitungte kim um in delhdelh a, leitungte in nite kim um in delhdelh a, nite in vuklam innkuante kim um in delhdelh a, vuklam innkuan te in Topa Pasian Tokhom kim um in biabia ahi gige hi. P.58. Hih thute ih ngaihsut ciangin, Topa Pasian pen lianlua a, ngaihsut phak loh, kam agen zawh loh mah ahi takpi hi. Mipil te muhpih theih na ciang pen neu lai mahmah ahih ta zongin, amuhpih na ciang uh zong zuau lo-in, maan zel a, July21,1969 nibangin Armstrongte lawmta teng in kha tung akhe uh tawh va sik takpi hi. Hi thu ngaihsut leng, sa nin an nin ih nekna, thusia lasia ih pau na, ih haninbal uih tawh "Pasian," ci-a ih lawh ekhekh ding zong, Topa min lawh nadingin ih kamvang pen zumhuai hi. Mikimkhatte bangin thu anget uh ciangin, Topa cih tawh zong gawmlo-in, Pasian aw, Jesu aw, ci ekhekh nong zen sam uh hi.


               Hi laibu laimai 64 na ah, tu-a sangin agolzaw Telescope ih bawl theih ciangin vantung Topa khamgam kongkhakpi ih galmuh zo thei kha ding hi. ci-in ka lam en mah mah uh hi, ci lai mawk hi. Hih Pasian liatnate, akhut nasep te ih ngaihsut ciangin, David mah bangin,"Topa aw, mihingte lellel, bang hi a, hong phawk kha tham zenzen na hiam! ci-in lehdot huai mahmah hi. Ps8:3,4.

               Hilai asimkha mikhempeuh Topa kilam thakna hong suaksak ta hen.

Lucifer zaliatna leh puukna.

Dear Laisim mimal,

                Hih leitung abawl ma in Pasian in vantung mite nei khin hi. Tua vantung mite lakah amakai pi in Lucifer bawl a, ameel hoih pen, apil peen, azalian pen in koih hi. Pasian leh a Tapa zom in lian hi. A min khiatna zingsol ahi hi. Vantung mite in Pasian abiak uh ciangin makai a, la khawng uk hi. Tua hi napi, azaliatna hawmthawh a, Pasian Tapa din'mun hong haza to lai hi. PP.34-43.

                 Pasian in, a Tapa tawh kikum in, leitung khat bawl ding, atungah ganhingte, nate om sak ding, a uk dingin amau meel suun in mihing bawl ding, ci in akikup na uh ah, Lucifer sam lo uh hi. Tua panin Lucifer in Pasian Tapa din'mun hazatna hong nei hi. Ahih hangin tua akizaliatsak nopna pen dawk sak lo-in,vantung mite kaikhawm in thu hilh sim a, Pasian in Upadi 10 nei a, tua thukham 10 te tawh a Tapa in eite hong uk ding hi se hi. Tua ahih ciangin, tua thukhamte nei se lo-in, ki-itna tawh hong uk lel nadingin va pai in va ngen ni, ci hi. Vantung mite seh 3 suah seh1 na thukim hi. Seh 2 te na utlo uh hi. Tua khemna a taksang teng tawh va pai in, Thukham 10 te phiat ding va ngen uh hi. Pasian in thukham 10 te phiat ding na phal lo hi. THu hoih tawh ngen in angah loh uh ciangin, apawlte kiangah, tualgal bawl in do dingin zol leuleu a, a zawh uh leh, amah'n Pasian sem leh, tu a asuahtak bang liai uh sangin a nuam zaw zaleen na pia dingin khaam hi. Thu hong khentat uh a, tualgalbawl in do uh hi. A zawhloh uh ciangin Lucifer leh apawlte teng vantung panin kinawhkhia hi. Ama min Satan kici a, apawlte teng Dawite kici hi. A kinawhkhiat ciangin, hih buaina apian' cilna, hih leitung kibawl ding vaihawm na pan ahih mah bangin hih leitung mah ah hong kikhia suk hi. TUa manin Mg14:7-9 ah, Leitung leh atung a tengte aw, dah in kap un, na cipah hel sam hi. Isa14:12-17 le Eze12:7-9 ah,'Nang zingsang tapa aw, ka tokhom mualtung ah ka lamto dinga Pasian mualtungah saklam nga in ka koih dinga, Pasian ka suak ding hi' na ci tazen in, tu in bang tuak thong na hi hiam? Mi nam kimte buaisak, patau sak pa suak thong hi lo na hi hiam?' na ci hi.

                 Dawite hih leitunga hong tukh suk tuungin, mihing pen Adam leh Eve bek hi lai uh a, Eden huan sungah singgahte a ut bangun ne thei in na om uh hi. Ahih hangin Pasian in amuan'na uh sittel na in, huan laizang ah singkung khat pen, sia le pha theih na koih a, tua pen, nek lo ding, ci-in khaam hi. Vantung mite hong pai ciangin, Satan leh apawl te' kisiatna te genpih in, alauhuaina hilh uh hi. Amau nupa kikhen in atuam in vak lo ding, ci in zong hilh uh hi.

                Satan in, tua nupate khem zo leh, tua nupa te a it na tawh Pasian in amau zong asang kik thei kha ding hiam lam en hi. Tua nupa te khem dingin amah mah kipan a, ganhing pilpen pen gulpi sungah lut in, nupa te thukham neih sungkung ah va pangkhol gige hi. Khatvei, Eve apasal lopi in hong vakkhia kha zenzen a, gulpi in na galsap  pah lian a, "Numei aw, na meelhoih tawh, ngaihbaang ta buang cin, hih huan sunga singgah te ne thei sisek na hi uh hiam?" ci in dong hi. Numei in, gul pau thei amuh ciangin lamdang sa in, dawngdawng kha mawk hi. Kileh kik in apasal ko pah leh suakta zo lai kha ding hi.," "Nethei mah ung, ahi zongin, tua nang omna kunggah pen Pasian in ne kei un' zong lawng kei un' hong ci hi," ci kik hi."Eh, ne le uh cin, bang ci se ding?" acih ciangin,"Na nek uh leh si ding hong ci hi," ci leuleu hi."En ve, ken ka ne a, ka si kei ve leh" ci leuleu hi. Amuh in ne hi."Ne le uh cin, si het loin, na mit uh kihong dinga, sia le pha theithei in, Pasiante suak ding na hih man un Pasian in hong haza ahi ve, en ve, ken ne inga si lo, na muh hi ven" acih kawmin, pum 1 lo-a pia hi. Lawngkha a, bangmah ci lo hi! ne mah ve, alim penpen hi', ci zel hi. Ne a, sipah lo zel tham lo-in amit kihong ngei-a alam dan'na khat bel thei pah hi. Tua ciangin Pasian muanglah in langdo dingin azolna  angah hong hi mawk hi. Pum khat la a, apasal puak lai hi. Apasal in,"Nang ne maw?" acih ciangin,"He' ka nek hangin kisi het kei," ci zawlai hi. A pasal in bel, asih pah loh hangin Pasian in 'siding', ci-a agen pen um hi. Ahih hangin azi in ne khin, asi ding hi khin zo, amah'n aneek loh hangin a zi si dinga, anungah amah kia ahin' ding ngaihsut hak sa lua a, thei gige, ki-awi lah pipi in ne a, agawl ah tumsuk haksa ahih manin, tu in Pasal peuhmah a tawl bawk om hi, kici hi. A nupa un, Satan pawlte hong suak hiau mawk uh hi.

                   Singgah aneek khit uh ciangin a mau leh amau aguak om uh ahih lam hong kithei uh a, azah mawh sel nading un nahpateh hong kibawl tawm uh hi. Topa Pasian huan sungah hong pai a, ahusa hong kizak ciangin zum in, lau uh a, sawlkawm lakah na bu uh hi. Pasian in, athei lo bangin kibawl a,"Adam aw, Eve aw," ci in asap ciangin, Adam in,"Hiah om ungh, Pa aw, nang nong paina na husa ka zak uh ciangin ka guaktanga om hi mawk ungh a, zum in, lau in ka na bu uh hi" ci hi. Pasian in, "Eh, zenzen aw, na guak om uh kua in hong hilh hiam?" acih toh zel ciangin,"Hih nong numei piak in na singgah kham hong puaka ka ne kha hi" ci hi. Numei zong, ama tung tukh tuak mawk ahih ciangin ut sam lo-a, "Pasian in, gul nabawl, gulpi in hong pia a ka ne hi" ci-in Pasian in gul a baw sese Pasian khialhna hi sak uh hi. PP.52-62.

                   Hi lai asim mikhempeuh Topa in kilam thakna hong suaksak ta hen.

Gupkhiat kik ding kamciam pia,

Dear Laisim mimal,


          Adam le Eve te mawh nei hong hi mawk hi. Pasian in mawhnei lo Tuu no go in asisan luang en sak a, avun hawk in amaute zahmawh sel sak hi. Tua gan no in, Gumkhiapa  Topa Jesu lim ding akawk khol hi pah hi. Tua mawhnei lo ganno sisan luang amuh ciangin Adam in na sa mahmah pah hi. Ama mawhna hangin nahpateh te na ngawn pulhkhia thei pah a, kisungsia mah mah hi. Tua mawhna pana gupkhiat kiknading limcin' na ganhing tawh biakna pen atapate Cain le Abel tungah kisawl pah ta hi. Cain pen lokho nasem hi in, Abel pen gankhawi nasem ahi hi. Biakpiakna ah Abel in aganno hoih pen pen la in, biakna tau tungah asisan luangsak in bia a, kisaanghi. Cain in, ganno nei lo ahih ciangin, ama neih lakah alimci pen pen khaici te hong la a, biakna tau tungah apiak ciangin, kisaang lo hi. Bang hang hiam cih leh, sisan luanga biak ding hi a, khaici in sisan nei lo hi. Ama biakpiakna aki saan'loh ciangin ahehsuaka, anaupa haza in that hi.


            Adam in a innkuan sunga sisan luan'na tatsiatna mu in na sa mah mah  hi. Hih unaute omzia pen, leitung bei nidonga, Pasian kibiakna zia etteh dinga kikoih hi. Pasian akibiak tek hangin, lungsim tak tawh, Pasian deihna bangbang mang in abia nuam mite om dinga, lungsim tak tawh hi lo, Pasian abia min hi peuh leh aki sawl bangbang zuih ding cih khawng nawngkai asa lel tawh abia mi pawl nih om ding ahihna lak pah hi. Tu-in zong, Pasian bia a kinei, Gumpa Jeisu min mah lo-a, biakna nei mi kitam mah mah hi. Ahih hangin Pasian sawl bangbang mang in zui nuam tawh Pasian bia pawl om a, amin bek tawh, Um peuh leng, ci-a Pasian bia pawl om hi. Umpeuh leng, aci a Pasian deihna zong se lote pen, James in,"Dawi gilote bang lel hi", na ci hi. Jms 2:10-20,Gen 4 , pp 63-79 sung sim in.


Pasian kibiakna teng, dawi in tuh zel.


        Tua ganhing tawh biakna pen, na kibawl suksuk a, Izipt sal pana suahtak ding lai bang Topa Jesu gupkhiatna dingzia, athuakna ding ziate, amalmal in ciing in, paisan tuu no go uh hi. Tua ganno abawlna daan teng uh pen, Topa Jesu hong thuak nading zia limla hi a, Abib kha ni 14 ni ta in, na go suksuk  uh, kum tul val na go uh hi. Tua ganno agawh sialsial un, Hong si ding, hong si ding, ci-a tang ko niloh uh ahi hi. Tua gan gawhna a kikhawl sak khit nangawn in, ei Lawki thu thei lote lakah Dawi in, amah biakna in hong zangh sak suk leuleu hi.



        Ka neu lai in ka khua uah dawi kamsang numei khat om hi. Mi cina a om ciangin, dawi te mat hi a, vantung tote dong leng, sial peuh in ki thoih in tanh leng dam thei hi, ci-a upna mipi in nei hi. Tua kamsang nu pen, dawisa te in beltung sungah phuisam leh, amah lup na a lum lel pen, mangmu in, vantung ah va kah thei hi. Ka lawm te khat hong ci na a, kamsang nu kam kidongh hi. Dawisa pa in, beltung sungah phui asam ciangin, kamsang nu pen vantung ah va zin a, vantung a tun' ciangin, "Leitung sanmonggah, phaza tungmudi-mianmian lakhukhu" hong ci hi. Dawisa pa in, beltung sung mah mah ah," Tu in, ih cinapa kuate mat hi-a bang cih leng, dam ding hiam? tote hong dongh dih oh" acih leh, "Tote in, gam gamlate mat hi in, sikkhau khih khin sam uh in, ahi zongin, sial 30 in lut le-u-cin hong khah un cin, dam lel in teh, aci ve" hong cihi. Tua ciangin Dawisapa in, beltung sungah phui sam a, amah hong ciah kik nadingin ngen a, hong khangh-lo kik hi.



        Kei nau pang in, tua cinapa lei nadinga sial 30 cih ia-ua mawk, zinei te in nungak melhoih thahat lai zongh, sialpi nuta peuh kipia ahih teh, sisuk mai leh zong hoih zaw mai lo ding hiam?  Tham lo in ih beh taang in ih sial neih teng zongh 30 pha mawk ding hiam? ci-in ka ngaih sun hi. Ahih hangin tua bang hi lo vet a, Tuanvai akici sawltak ding khat sawl in, tungman la in,sailungtang hong hual a, tang khat sial khat hong ci hi. Keizongh, akiangah tu gige in na en niloh in, Tun, hih sailungtang te dawite in sial na sa ding maw? ka cih leh, "Ahi ve" hong ci lai hi. Kei zong, amasa a ka lungkham bang hi lo in, baihlam sa lua peuhmah ka hih ciangin,"Alasai, tuabang lel ahih leh, dawite in sial tul hong ngen zongin, ka lawm cidam nading keimah'n asial khempeuh si ning e' ka va cih khak leh,"Heih, tua bang kici thei lo" hong ci gaih pian a, kei zong, azehpih ka hih leh ci in dah in ka khawl hi. Sailungtang 30 azang meekpek in, akam ding akhutcin amailam ding sik-ka a, mai ki kim in agualh khit teh, ahawl ding, mihing lim, angawngkhawng lah geek selo, ningli nei in, nih anung uh ah suangthu bang vevat koih uh a, angawng ding takah khi ok ahi, ci-in khausan vialin, sawnkaai tot ahi ci leuleu in, akmul nel khat adeek tak ah siat uh hi. Tua pen, phikphek tung khat ah koih in, tawi uh a, gamlak mual kidawkna khat panin phuisam in, gam gamla te va puak uh hi. Sawnkaai tot sa in sial hawl pen kilawm ka sa mah mah hi. Ka lungmawl aw, mantung sawmsial a ka bawl sial na sa in. Mantung sawm sial in bawl ing e, zintual va tuan aw ciing"..na ci hi.


         NGAIHSUN DIH IN. Dawite pen, mihing sanga pilzaw,zalian zaw, vantung mi kim lai, Pasian alangdo khak uh cianga kinawhkhia-a amin uh dawite akici hi mawk a, vantung mite hi hiau mawk uh hi. Amit uh eite mit sangin cimzaw ding hi. Dawi mit limlang bulh kigen ngei lo hi. Bang hangin sailungtang kimlai sial in mu thei mawk peuhmah ding uh hiam? Ataktak in ci leng, tua sailungtang te dawi in sial sa takpi hi lo-a, sial asa lopi mah, eite hong khem zo lua a, e'nh dawi in sial sa hi,  ci-a um mawk ih hih man zawk in tua ei upna zui in, ih biak ding Pasian bia lo-in amau ih biak nak leh dawite alungkim khin hi lel zaw hi.


          Zukham sa in, pasalte bangin,angawng khawng uh tuibuk gimlehzu gim cil nam velval sa in, ki kawiin,tuangdung zui khawng in lam uh a, nitum kuan khua-ul tawh, Zin aw e,zin lungmawl aw, mantung sawmsial aka bawl sial na sa in, acih tuaituai uh teh, dawite pen e'nh mu thei lo, amau ei hong mu thei, ci leng, lawm en in huansak gawl vang khawng, phungbeem khawng panin hong en gige zen ve un cin,"Kei bel lungmawl keng in,nang na hi ve maw alungmawl taktak, ciaiciai bek" hong ci in na nuinui mai lo ding uh hia? La eu pa bang gawlgui dawk liang in sa vangvang nong zen, ki sal in san teta zawzen, nuihzak huai ngel kha zaw mah ding hi. Hih sailungtang  tawh baikna te pawl pen dawi hong khem zawhna anasia pen, acial masa pen ahi hi.

       
                       Topa'n zomi te kilam thak na hongsuaksak ta hen.

Dawi hong khemna cial 2 na.

Dear Laisim khempeuh,

         Hun khat lai in, Pau Cin Hau pawlte ahi kici in,

zaangzawl khuate Vun Khai  ka khua uah hong zin hi. Khuksia, munsia te hawlkhia thei hi, kici hi. Tua banga ahawlkhiat sakte, a inn neite in dangka peek 3 ta pia hi. Dawite man dingin dawi palik ci-in mipawl khat Ordain hi. Tua pasal dawi palikte gal hiam pen, a telephone ding uh Theikhuang,anamsau ding uh guatem, ateipi ding uh gawpi tuul zum, nei ciat uh hi. A puansilh pen uh, Pianciktum te ( Great Coat) blankawtpi te, a angkhih pen leipum lim tunga sahang nih kimaingat-a ki bawh lim, nidang galkap lukhu (Gualkha tawpi) alanglam kikilh deudau sa in kibang in kizem vevat keei le-uh hong kilawm mah mah sam hi. Ko khuaah dawi palik pen 12 om hi.


            Ka khuapihte uh galkap bu khat huan sung ah kuavang khat om a, phalbi lam ciangin meikhu pusuak thei hi. Tua kuavang sung pen lum den hi. 'dawite teng hi', ci-in ki um hi. Tua te khuksia ahawlkhia sak ni in kei ka va om kha zenzen hi. Mi tampi om a, zu khawng kine ziazua hi. Ahun a tun'ciangin dawi-palikte akizem linlen sa in, agalhiam ciat uh tawh suangphah ah hong kigual uh a, Vum Khai pen, bikhalap nuai ah, zu khaihsa thawl khat tawi in, inn sung lam nga in ding hi. Dawi-palikte pen (ambush) galpang dingin apan' mun ding uh hawmkhol a, khat pen kong khang munphiahphung, khatpen, huankhang phaza buk kiang, khatpen phaitam luilam gua phung, tua loteng pen akuavang kiim ah, zothau tawi nih zongh om a, thautang thun lo-in thauvui bek thun in, akuavang uh akigingsa a a om khit uh ciangin VumKhai in, a zuthawl tawi kawm in, akhut lamto a, vasa leeng ding bangin, zam a, phuisam hi. A zu kam khat muam in, innlim tung teng phihphei a, sakhituihhup kual dandan keei hi."Pasian tapa Pau Cin Hau mai ah kei hong suak ingh, Vum Khai hong suak ingh, Tung muvanlai bang hong lam dildial ingh. ( Akhut zaak tawh kilawm mah mah hi) Piangsak pangkhang gulpi kual na kual thei nawn lo ding hi. Thampi kualna kual thei nawnlo ding hi. Mun sia deih lo,dawisia deih lo, kau sia deih lo, na mun na mual peel in, tai in."Pathain fapa kalvary  ah ka lokal e,tlan rawh tlan rawh"acih khit teh,"Kap uau," ci aukeei zen hi ven,zothau tawite in akuavang hong kap uh leh, leivui kitung-ngengngang keei zen sam hi. Vun Khai  pen amitsi diudiau  lel hi napi in,adawite kihei na ciangciang amu den thei in ki nei hi. Tuangdung leh inn lim a ko om a,avek in ki mu thei hi.Zo thau tawite hong kap khit ciangin, aleivui khupi lak mah ah, VumKhai in, "Eii' a pa uh hong taikhia ei, hong tai khia ei, na sat ve, na sat ve' ci-in a sawl leh, munphiah phunga pangpa in a gawtem tawh lei na satngau ong mawk hi ven,"Heii, angawng bantan pah ciai" ci pong hiau zen hi. "Heiii, anu uh anu uh, hong taikhia leuleu ve leh, den-a a pa uh na namsau banga na manh ding a hia?" ci gega nong zen hi ven, den-a a pa uh ngawng abanpa mah in a gawtem ana lik leh,"suktai ei suk tai ei," ci leu leu, tuateh phazabuk kianga pangpa in, a gawzum tawh lei na sunh zau pong mawk hin ven,"Hei, adiip sunlet pah  ciai" ci leu leu hi. Tua khit zek teh," Eii, ata upa ata upa, delh ve delh ve," ci leuleu a, phaitam lui guaphunga pangpa in a gawtem tawh lei a na satleh,"sat kik oo, sat kik oo," si zo dek ken ciai" ci a, asat kik hangin lap nawn lo dan in,"Nu tazen aw, dah lua si hang, lah a tai paisuak mawk a, suangpaal te va beel henla, hong kuan kik kha mawl leh maw, ci deng dang keei nong zen hi. A den zek teh, " Eii, ataneu, ataneu," cileu leu a, a kuavang kianga omte khat in agawngtem tawh kuavang gei asat leh," si pah lel sam e" ci leu leu hi.


         Mite muhdan in, dawite innkuan bel, patau peuhmah uh hih tuak sam hi. Atate zong don'man nawn lo a, akikap teh, atha hathat hong lengkhia uh hih tuak hi. Apa,anu, ata upa leh ataneu bang kong biang gei ah kisat lum liuleu zen hih tuak hi. Ka nu te khat nau pua a om sam suk in," No na mu hiam? ci-a ka dot leh,"bangh, e'nh, mu zenzen ding, dawisa pa in mu peuh leh aphazo veleh" hong ci hi.


           Ngaih sun ni, dawite pen ei sanga zalian zaw hi a, bangci guate peuh sik in mu se ding hiam? Guate sik in mu leh, asik te bang in mu  zel ding hiam? Eite in dawite akhem zaw in ih ki nei a, ahih hangin dawite in gua pen sik in amu hi lo a, ih biak ding Pasian bialo in amau khemna bek buai pih niloh leng, Pasian bia lo-a ih nitum ciang pen alungkim khin uh hi zaw hi. A neu alian in, tengta kineih lah hi lo-a tua bang bebeka ih buai hethat teh, dawite nuihza mah mah ding hi.

            Laisim mikhempeuh Topa kilam thakna hong suaksak ta hen.

Dawi hong khemna cial 3 na.

Dear Lasim mimal,

           Hih atunga ih gen ahaihuai mahmah cialte kikhengto ta a, Khristian kisuak hon ta hi napi in, dawi in, ih biak Pasian tawh ih kizopna sutat in, Ama thupha ih saan' theih loh veve nading lampi na zong zel hi. Sawltakte khang lai-a Upna maan panin ih lampial khiat theih nadingin, pawlpi makai te leh gam uk kumpite kikop Katolik biakna, Lawki upna tawh kihel upna pawlpi sungah na guan' sak leuleu hi. Amasa in Lawki kumpite in Khristian te bawl sia sak a, ahih hangin tua bawlsiatna tawh Khristian na pen bei zaw lo-in khang semsem hi. Tua ciangin dawi in, anasepna hong hei a, tua Lawki kumpi Constantine pen Khristian hong suak sak a, Mg2:15 sunga agen, pawlpi sungah dawi tokhom hong nga hi. Lawki upna pen tapidaw pawlpi sungah hong guang hi. (Pawlpi 7 te thu kigen na, pawlpi 3 na sungah na sim in) Tua ciangin Lawki te milim biakbiak te Khristian te biak inn sungah koih in, misiangtho lim hi, ci in, biak theih nadingin akhuan pia uh hi. Abia hi lo-in zahtakna pia hi bek hang, kici sak uh hi. Thukham nambat 2 na palsat nadinga dawi niansiam na a hi hi. Pasian maan pen mah bia ta hi napi hangin, Pasian maipha ih ngah theih loh nadinga, vantung pan pheta dawi in asuksiat nop thukham 10 te laka khat pen phiatna mah hong suak veve a, James in thukhamte zui ing, na cih hangin, khat na nial leh (Of fend in one point) aveka palsat mah bang na hi veve hi. acih Jms 2:10 a kigen pen sukha ih hi hi. Mi tampi in LST lah siam lo, kin beek lo ih hih manin, lungkim thei veve mawk hanga, dawi deihna mah aki zui tantan ahi hi. Tua bang mite, atu ate khang 3 khang 4 na dongin ka thuk ding hi, mah na ci ngeu zen hi zaw hi. Ex 20:4-6. Tua pen milim biak loh nading akhaam na tawh a agen mah hi tanghial napi, athei lo mah bang veve, phamawh sa zo tuan lo mawk uh hi.

          Ei gam ah, Protestante hong tung masa ahih manin, LST khawngte na kinei khina, na kihawm keek khin ahih manin, LST pen"Sim kei un," ci mawk le-uh mi te in lamdang sa lua ding cihna tawh adalcip ngam loh uh hi bek a, amaute lut masakna gam te ah LST bu pen, pawlpi mite in aneih peuhmah in nei sak lo uh hi. Amau bawltawm thungetna laibu bek nei thei, sim thei uh hi. Ei gam ah zong, tua bu bek sim ding hanthawn uh a, LST bu tatak pen, na khiatkhialh khak ding uh lauhuai hi, ci veve lai uh hi. LST buppi humcip nuam den zaw uh hi. Ih sin tantan in zong, tel hak mahmah Pasian thuthuk LST pen, nei lo ding, sim lo ding cih ciangin thei nading bel ham sa mahmah ding ahi hi.


Zom lai ding,
Kimnu/nunu
www.thumaanlampi.blogspot.com

( Group sung a hih manin, mimal khempeuh ih kikupna te hong ki dawng khin zo lo hi. Tua manin hi sang aki cing zaw leh, aki tel zaw in athei nuam te ading in. "TULAI THUMAAN THUSAWM TECI PANNA" na sim un.)

Dawi hong khemna cial 4 na.

Dear Laisim mimal,

           AD 321 kum in, Lawki nibia te ni biak ni Sunday pen, Khristian te Sabbath mun a zat ding in, Lawki kumpi Constantine Khristian hong suah ciangin Amengh piakhia hi. Tua hun lai in Rom kumpipa pen, leitunga lianpen hi a, lungsim kikhel lopi ahi ta zongin amin peuhmah Khristian hong suah ciangin, Khristian te pen hong angtang mahmah hi. Tua ma hunte a, bawl siatna tawh, Khristian biak inn khawng akihaltum sakte bang, kumpi sum tawh hong lamkik sak ciangin Khristian te lungdam mahmah uh a, ama deihna bangbang kizui tamawk in, Pasian pen kinawlkhin ta mai hi. Amah pen, alungsim tawng dongin akikhel hi lo mawk a, ani pasian zahtakna dat pen ultung sak in, Sunday ni tan nate, milim biakna te Khristian sungah hong guang hi. Tua hun laitakin pawlpi pen, khatbek hi lai a, pawlpi min dingin Roman Katolik phuak uh hi. Tua panin pawlpi upna maan lo a zuihpih nuam lote hong lengkhia a, Protestant te hong om thei hi pan hi. Tu hun ciangin leitung kumpi tuamtuam te khempeuh in zong Sunday ni Nipikal sung Holy day a azat ciat na pen, tua lai limpheta leitungbup ana thuzawh na uh hang pan ahi hi. Mg13:4. Tua masiah te in, leitung kibawl khit lim a Pasian sehna, Sabbath maan pen, kizui hi. Ih Khristian pawlpi aphut Topa Jesu leh nungzui 12 te teekteek in zong tua Sabbath maan pen mah zui uh hi. Tu mahmah in zong, LST sung maan taka zui nuam pepeuh in Sabbath maan pen mah zuih ding hi lai, hi den ding a, vantung dongin kizui lai ding hi. (Lam dang sese si e.)

            Isa 66:22,23. Tua pen Pasian mite zat ding hi. A min bek a, Pasian mite hi a, Pasian tawh akizom takpi lote in bel, deih lo uh hi. LST bu pan nangawn in van ah Sabbath kitang lai ding cih na kam mal teng "LST puahphatna" akici Edition nunung pen ah phiat khiat sak ngam uh hi.

             Ei Protestant te lakah, LST bang bek ka zui uh hi, kici nuam napi hangin, LST sunga om het lo Sunday mah tang nuam zaw veve mawk ih hih manin, leitung bei nadinga thumaan tangkote hong tun' mateng Thukham 10 te bei hi ih cih ngei keei lohpi, Sabbath pen thukham nambat 4 na na hi mawk a, e'nh Sunday na tang mawk ih hih manin, tu in pawlpi upna khel zawtham in,"Thukham te kul nawn lo hi," kici san mawk hi. Thu ih nget ciang bangin, nidangin, Ni 6 sung na khempeuh na bawl khit ani 7 ni tu ni, ci ngeu dep-a ih nget pen, ani 7 ni na hi lo mawk ih theih ciangin,"tu ni Galzo-a na thawh kik ni, tuni," ci in lem to leuleu in kilawm sak mahmah pong mawk hi hang. Ahih hangin Pasian thu maan om bang ih theih ciangin khelto pah lel leng Pasian thupha kisaang thei zaw dinga, thumaan mu napi a, ih upna ih khel zawk ngiaumawk pen, Pasian in amaan lopi ah hong kawi zuihzuih zaw het lo ding hi. ( America-a RCM phungzi Father Enringht bangte in,"No Protestant te in, LST sung bang bebek ka zui uh hi, na cih hamtang mawk uh, na Sunday tan na leh akitan nading sawlna gual khat bebek hong lak thei na om uh leh, dollar 100000.00 letsong kong pia ding hi," ci-in tangko a, kuamah in lah tua sum thoh dingin va lak nai lo hi. Hi thu pen, Dawi in vantung panphet a anget thukham 10 te phiat ding adeihna pen, ih koppih na nam khat ahi leuleu hi.

           Tu semsem ciangin Dawi in athuk zawlai nian khat hong bawl a, LST zang in thumaan akikup uh ciangin, dawi sawltak Khristian mah lah ahi veve pawlte mipi mai ah maizum thuak thei ahih ciangin, a LST mahmah kul lo hi, cih na ciang atun' theih nadingin,"Khaa in hong sawl hi," cih kamsang bang pian mangmuhna honkhat hong phuan leuleu hi. Tua banga Khaa in asawl nak leh, asawl bangbang sem ding, mawhna cih bang zong om thei nawn lo, LST thu cih bang thukham cih bangte om nawn lo zel hi. Mi that ding keek, mi zi tawh mawh ding keek in asawl ta zongin, Khaa in sawl hi a, adik hi zel, ci in ki um mawk hi.

            Tua zahtakin Dawi in mihingte hong hei zo hi tazen, ci-a amuthei khaphot te adingin dawi bel it huai lo peuhmah sam hi. Leitunga, natna, gimna, dahna, kahna, sihna, ih buai nate khempeuh dawi hanga hong piang hi-a, cihte ngaihsun leng dawi pen ih huai lo peuhmah sam hi. Khuahun nangawn kikhel sak a, huihpi gilo, guahpi gilo, zinling gilo pipi te zong, dawi bawl hi, ci-in GC laibu ah gen hi. Tua te bawl thei ahihna Job thuakna ah teci om zo mah hi. Tua buaina namcin te hong nawk saksak dawi pen bang hangin it tentan mawk ih hi hiam? Pasian deihna bang hi lo, dawi nianbawl na hi cih theih nak leh ih thu upna te bang zong banghangin ngawngkhauh tentan zenzen mawk ih hi hiam?

             Cain leh Abel te unau biakpiak zia pen, eite etteh dinga kikoih hi, ci hi. Pasian sawlna bang ahi lopi tawh Pasian ih va biak hangin na lungdam khol lo mawk hi, cih bang hangin theithei lo ih hi hiam? Cain in Pasian maan mah bia hi. Ahih hangin akisawl bangin bia lo-a, abiakna na saang lo lel mawk hi. Tu hun in zong, ih biakna zia pen Pasian deihna bang ahi hiam ahi kei hiam sittel nadingin LST leh Thukham azang nuam lote Isa 8:20 na sim un, na sittel pha leh. Pasian deihna bang hi ngap lopi-a Amah ih biak teitei simvial leh, Lk6:46 le Mt 7:21-23 sunga kigen bangin Pasian pen Topa aw, va ci laklawh kei leng deih zaw kha ding hi. Pasian maan mah ih biak tei vial hangin Cain biakna tawh kibang ding hi.

           Dawi pen in, hong khemkhem a, Pasian deih loh in gamta thei leng, nuam mahmah hi. Ei Pasian bia mah a kinei nei, a tawpna ah, Jakob zineih tuung lai-a kum7 athalawh Rachel anget pen, apu in, zankhuamial sunga Leah pia mawk a, azingsang cianga a et leh, Leah na hi seisai mawk bangin, hun bei ciangin a cimawh hiau ahawmsuah hiau dinga hong meng niloh ahi hi. Jakob in bel, ama deih pen thalawh lai nading kum 7 dang nei lai hi. E'n bel kum 7 dang nei nawn lokha thei sop ding hi hang. Tu in sittel na hun hoih penpen ahi ta hi. Pasian bia mah a a kinei na hih tei hangin, Sunday tang pawl bang na hih leh, milim mai a, kunpawl bang na hih khak leh, khaa in sawl a, vengnu nawi teepteep pawl bang na hih khak leh, na din' mun Thukham 10 leh LST tawh na taih khawm in. Na ziakai kha ding hi.