Tuesday, October 18, 2011

20. Biakna Khanlawhna Lianpi.

                           20.Biakna Khanlawhna Lianpi
(355)
               KHRIST hong pai kik nading tangkona in biakna khanlawhna lianpi
khat piang sak ding ahihna Mangmuhna 14 a vantung mi khatna
tangkona ah na ki gen hi. Vankimlai ah vantung mi khat leeng a,
“leitungah ateeng mi aki pan gam khempeuh, nam khempeuh, pau
khempeuh pawl khempeuhte kiangah,” ”Pasian kihta unla, avangliatna
phat un. Bang hang hiam na cih uh leh, a thukhen ding hun a tung zo hi”
ci hi. Mang. 14:6,7.

               Vantung mi in hih thugen hi cih thu a thupi hi. Vantung kamtaipa
sianthona, vangliatna leh minthanna in tua thupuak nasep thupi sak in,
vaang leh thupina in zong zui dinga gualzawhna ngah ding hi ci in Pasian
in a sehsa ahi hi. Vantung mi khat van kimlai ah leeng in, “leitunga teng
mi khempeuh akipan mi namkhempeuh leh mipawl khempeuh” tungah
pataukona thu “aw ngaihpi tawh” atangko hi cih ciangin hih tangkona
nase in nawh sa takin leitung zelin ki zo ding hi cih lahna ahi hi.

               Hih thupuak pen mahin bang hun-in hih nasep ki pan ding cih
hong lak hi. “A tawntung lungdamna thu” tawh kizom hi a, thukhenna
thu a pulak hi. Hotkhiatna thu pen khang tawntungin a kihilh den den
a hi hi. Ahih hangin hih thukhen hun tangkona pen Lungdamna Thu
mah hi napi a a hun hong tun’ ciang, ni nu nung hun cianga tangko theih
(356) bek thu ahi hi. Gupkhiatna Lungdamna Thu a khang khangin ki
hilh hi. Hih hilhkholnain a hun atun cianga kihilh ding Lungdamna thuii
khen khat ah ki hel ahi hi.Hilhkholhna in thukhenna hun atun dong
aban ban in thupiangte a lak suk suk hi. Hih thu Daniel bu-a kigen
thumaan ahi hi. Daniel tunga a gen lai-in thukhenna tawh kisai khawk
teng pen ni nunungni hong tun’ cianga genkhiat bek dingin khup cip
sak phot hi. “Beina hun atun mateng” khakcip in koih phot hi.
Thukhenna tawh kisai tangkona zong a hilhkholh thu atun’ mateng ki
tangko thei nai lo ahi hi. Hun bei ding ciangin “mi tampite’ pilna khngin,
hong peek leen ding hi” zong ci lai hi. Dan. 12:4.

              Sawltak Paul in Khrist hong pai ding pen amau khang huam-a
tung dingin a lametloh nading un a hilh hi. “Tua Ni hong tun’ ma-in
Langpan’na lian a piang masa ding” mah na ci khol zo hi. 2 Thess. 2:3.
Puukna lian hong tung phot dinga, “aki seel Gilo mipa ”-ii ukna hun
saupi a om ma teng ih Topa pen lam et theih hi lo hi. “Gilo mipa” cih
pen in “Mawhna thu thuuk” cih peuh, “Kisiatna tapa” cih peuh,
“migilopa” cih peuh-in gen khia a, tua pen Papacy a genna a hi hi.
Kum1260 sung avangliatna zomto ding a hi hi. Tua a vangliatna kum
1260 pen 1798 kum-in bei hi. Tua ma tengin Khist hong pai kik nading
a piang thei nailo ding ahi hi. Paul genna in Khristian khang buppi
1798 kum dong huam suk hi. Tua kum khit lam ciang bek in hih Khrist
hong pai kik nading thu ki tangko thei bek ding zong ahi hi.

              Hun beisate ah tua bang tangkona om ngei nailo hi. Paul in
zong tua bang thu gen theiloa, ute naute tungah Topa hong pai ding
pen sauveipi khit ciang hi ding hi, mah ci zaw hi. Puahphate in zong
tua thu tangkolo uh hi. Martin Lutherin tua thukhen hun ding kum 300
val sawt nawnlo ding hi, ci ngei tei bek hi. Ahih hangin 1798 khit
ciangin a ki khup cip Daniel laibu pen ki leem khia ta a, hilhkholhna
thutheih telna khang ta hi. Mi tampi in tua thukhenna hun hong nai ta hi
cih thu tangko uh hi.

                 Kum zalom 16 lai a Puahphatna mah bangin Jesu alam en pawlte
nasepna zong Khristian gam khempeuh ah a hun kibangin hong dawk
khia hi. Europe leh America (357) ah thu um mi ginate in hilhkholhna
na suut ciat uh hi. Kha Siangtho hilh kholhnate panin na khempeuh a
mong tung ta hi cih hong mu khia ciat uh hi. Gam tuam ciat hi napi in
Khristiante in amau om mun tek panin Laisiangtho simna tawh Honpa
hong pai ding hun nai ta hi ci in na um ciat uh hi.

                Miller in hilhkholhnate suut a, thukhenna hun hong tung ta hi
cih a muh khiat zawh kum 3na 1821 kum ciangin “leitung bup thu puak
siapi” Dr. Joseph Wolff in zong Topa hong pai ding nai ta hi, cih tangko
a na ki pan hi. Wolff pen Germany gam-a piang hi a, a pa Jew Rabbi
khat hi in Hebrew mi ahi hi. A neu lai lim phet-in Khristian biakna
maan a sa hi. A lungsim in thu thei nuam, thu kan, thu ciamteh lua hi a,
a pa’ inn sung ah Hebrew mi thu um te hong ki khawm-in thu ki kum
zel uh hi. A minam un a lam et uh Messiah hong pai-in Isreal minam a
puahphat kik hun ding lametna khawng ki gente na ngai gi ge-in na man
khia khia hi. Ni khat ni ciangin Nazareth mi Jesu cih hong ki kum kha
zen zen uh hi. Tuapa kua ahi hiam ci-in a dong khia pah cinten hi. A
dawn’ kikna uah, “Jew mi talen gol mah mah nei khat hi. Amah leh
Amah Messiah-in ki gen se a, Jew thukhen mangte in that sak uh hi” ci
in gen kik uh hi. “Bang hangin Jerusalem ki sia in eite gaalmat sal
khawi-in om i hi hiam?” ci in dot to zel ciangin a pa in, “Ala, ala, Jew te
in kamsangte na that that uh a tua hang a hi ve!” ci in hilh kik hi.
Naupangpa lungsim ah thu khat hong suak khia vat a, “Jesu zong
kamsang khat hi kha-a Amah mawhnei lopi Jew te in a thah hang uh hi
ding a hi ve maw!” aci hi. – “Travels and Adventures of the Rev. Josep
Wolff,” Vol. 1, p. 6 (ed. 1860). Hih lungsim pen khauh takin vom den
pah ahih manin Khristian pawl sung a lut loh nadingin ki khaam napi,
thuhilhnate va ngai ding hanciam pah viu veu hi.

               Kum 7 bek a phak laitakin Khristian puteek khat kiang ah Messiah
hong pai cianga Israelte gual zawh nading thu gen pih-in va ki sial
hi. Puteekpa in thu dam tawh, “Bawi aw, Messiah tak tak hong hilh
ning; tua pa Nazareth mi Jesu hi,…na pu na pa te in tanglai kamsangte
a bawl bang mah un bawl in Amah singlamteh ah khai lum uh hi. (358)
Ciah in la Isaiah a lian 53 sung sim le cin Jesu Khrist pen Pasian Tapa
ahih lam na mu ding hi” ci hi. – Ibid. Vol. 1, p. 7. A lungsimah tua thu
kip pah hi. Inn ah ciah in tua Laisiangtho a sim ciangin Nazareth mi
Jesu in tua a ki hilh kholpa hi takpi cih a mu hi. Khristiante thumaan
mawk hilo uh hiam? Naupangpain tua hilhkholhna khiatna gen dingin a
pa a sawl leh dawng hetlo mawh ahih manin tua thu peuh mah gen pih
ngam nawnlo hi. Tua ciangin Khristian biakna a tel theih nopna a hong
khang semsem hi.

              Jew inn sung panin tua theihnopna lungsim tawh hong om gigea,
kum 11 a phak ciangin leitung pilna leh a khan tawn nasep ding zong
dingin a pa’ inn hong nusia ta hi. A behte inn khat ah om a, ahih hangin
a sawt loin lampialpa cihna tawh ki nawh khia ahih manin, sum nei loin
mi dangte lak ah hong pai khia hi. Mun khat khit mun khat ah pilna
zong in pai khia a, Hebrew lai hilh in a ki vaak hi. Katolik sia khat thu
zawhna tawh Rome upna hong saang hi. Tua ciangin, a minamte lakah
thupuak hilh sia seem dingin ki sawl hi. Tua ngimna tawh a pai khiat
khit kum tawmno sungin Rome-a Propaganda College ah lai sim zom
kik hi. Hi lai panin amah pen thu ngaihsun thu gen siam ahih manin thu
lampial hilh hi ci-a ngawhna hong thuak hi. A ki langtang mah-in pawlpi
gamtat maanlote pulaak khia in, ki puahphat ding hong hansuah hi.
Amasa in papal siapite in pahtaakna deihsakna tuam vilvel pia sam napi,
a sawt loin Rome panin ki heem khia veve hi. Romete etcikna nuai ah
mun khat pan mun khat a pai kawi kawi hi. Atawpna ah Rome sila
hihna ah kipia zo lo ahih lam a ki tel dongin a thuak uh hi. Amah pen
puahphat theih loh leh kep theih loh, ci in pulaak uh a, tua ciangin a
utna peuh ah vak kawi kawi hi. England ah pai a Protestant upna zom
in English pawlpi ah lut hi. Kum 2 sang akah kik khit 1821 kum in
thupuak dingin pai khia leu leu hi.

             Wolff in Khrist hong pai masak lai-in “dahna leh lungkham
thuakpa hi: cih a saan’ phetin vangliatna leh minthana tawh a hong pai
kik nading hilhkholhna zong tel (359) takin a mu khawm pah hi. Amah
in a minamte Nazareth mi Jesu kianga kai khawm dingin na a sep laitakin
tua mipa pen a hong ki khaam mipa hi, a hong pai masak lai in ki
niamkhiat takin mite mawhna thoih dam nadingin kigo a, hong pai kik
ciangin minthan’na leh gualzawhna tawh Kumpipa leh Honkhiapa-in
hong pai ding hi” ci in a hilh hi.

              Nazareth mi Jesu in Messiah hi a, a khut a khe te ki kheen let
in thah dinga gangawhna lam zuan a kihawl tuuno bangin a ki paipih
hi. Dahna thuak mipa hi a, lunggimna tawh ki dim hi. Judah tung pana
kumpi ciangkhut a ki lakhiain, a khe kikal pan kumpi thuneihna a
kilak khiat khit ciangin a khat veina a hong pai hi. Vantung meii lom
leh vantung mi mangpa pengkul tum sakna tawh a nihveihna a hong
pai kik ding hi ci in ahilh hi—Wolff, “Researches and Missionary
Labors,” p. 62 (ed. 1835). “Olive mual tung ah hong ding ding a,
leitung pian cila Adam ngah dinga ki seh hi napi a ki taan kik gam
ukna pen tua Jesu ki pia ding hi.( Piancil 1:26; 3:17). Amah in leitung
bup ah Kumpi hi ding hi. Thuumna le tauna te bei sak dinga, lung
dam kohna phatna la kisa te bek kiza ta ding hi….Jesu in A Pa
minthanna tawh, a vantung mite tawh hong pai ciangin,…thu um misisa
te hong tho khia masa ding hi. 1 Thess. 4:16; 1 Kor. 15:23. Tua pen
ei Khristian te in Thawhkikna masa i cih pen a hi hi. Tua ciangin
ganhing te in zong amau omzia kheelta ding uh hi. Isa. 11:6-9. Jesus
kiang ah ki aap ciat ding uh hi. Late 8. Gal lem lung muanna in
leitungbuppi uk ding hi. – Journal of the Rev. Joseph Wolff, pp 378,
379 (ed. 1939). “Topa in leitung en suk kik dinga, ‘hoih mah mah hi’
ci kik ta ding hi. Ibid. p. 294.

               Wolff in Topa hong pai ding nai mah mah ta ding hi ci in a um hi.
Hilhkholhna hun a suutna ah Miller sehna hun mah bangin, suk mai
mang hun ding pen kum tawmno bek in sam hi ci hi. Laisiangtho sik
san a, “A ni leh a nai kua mah in thei lo hi,” hong pai kik ding a nai-na
vai zong mite theih kul lo hi a ci suak pahte tung ah Wolff in” “Topa in
a ni leh a nai ki thei ngei lo ding hi a ci hiam? Theikungte a teh hong no
ciangin khuakhal ahong nai ta hi cih mi khat peuh in a theih bangin a
hun hong nai ta ahih lam i theih theih nadingin kihilnate hong gen hilo
hiam? Matt. 24:32. Eite in a hun huam beek thei thei het lo (360) ding
I hi hiam? Topa mah in Daniel laibute sim unla thei un, hong ci hi lo a
hiam? Daniel sungah tua thute a tawpna hun atun masung ki imcip
phot dinga ‘mitampi taai kawi kawi phot dinga (Hebrewte hun tuatna
genna hi), ‘theihna (hun theihna) khang ding hi’ Dan. 12:4. Hih thu
genna ah Topa in ‘a ni leh a nai kua mahin theilo’ a cih hangin a hong
naina hong thei sak nuam ahi hi. Noah Tembaw bawl lai mah bangin
Ama hong pai ding ih ki gin kholh theih nadingin hun ciamtehnate a
kicing in hong pia hi.”a ci hi. – Wolff, “Research and Missionary Labors,”
pp. 404,405.

               Laisiangtho khiatna, a hih kei leh a ki khiat khialhna vai Wolff in
a genna ah, “Khristian pawlpi a tam zawin tel taka Laisiangtho in a gen
thute panin pial khia-in Buddhist-te deih geelna lamah ki heii khinin
uppih uh hi. Mai lam mihing nopsak nading pen huih lak khawngah om
hi, Jewte thu a sim uh ciangin Gentiles (zentail) te thu zong a theih uh
kul hi; Jerusalem thu a sim uh ciangin pawlpi thu a theih uh kul hi;
leitung a cih leh vantung a cih nopna hi; Topa hong pai nading thuah
thupuak siate kipawlna (missionary societies) a theih tel uh kul hi; Topa’
inn omna mualtung ah kahto cih zong Methodist kikhop khawmpi a
genna hi ci in upmawh deih khiat uh hi.’ci hi. – “Journal of the Rev.
Joseph Wolff,” p. 96.

               1821-1845 kikaal kum 24 sung, Wolff khual zin kawi kawi a,
Africa, Izipt, Abyssinia, Asia, Palestine, Syria, Persia, Bokhara, leh Indiakhawng ah kileh kawi kawi hi. U.S.A. ah zong hawhin, St. Helena
tuikulh ah ozng thu hilh hi. 1837 kum August in New York tunga, thu
a hilh hi. Philadelphia, Baltimore, leh Washingtonte ah zong thu a hilh
hi. A genna khat ah, “President lui John Quincy Adams hong vai hawm
sakna (361) tawh Congress ulian ki khawm khempeuh thukim in Congress
Hall khat thuhilh nadingin hong zang sak uh hi. Sani (Saturday)
ni khat in thu genna ka nei hi. Congress member teng, Virginia-a
Bishoppa leh Washington-a Pasian nasem teng in hong uap uh hi,” ci hi.
Tua mah bangin kumpi uliante deih sakna tawh New Jersey leh Pennsylvania
ah zong ka thu muh khiatte ka gen a, Asia-a ka thu muh khiat
te leh Jesu Khrist Kumpi-in amang ahihna thute ka gen hi,” ci hi. –
“Journal of the Rev. Joseph Wolff,” pp 398,399.

              Europe gam thuneite’ kepna a om loh hangin a lau huai pen
pen gamte nangawn ah zong ava zin kawi kawi hi. Haksatna tampi
thuak in kisiat theihna namcin in kiim uum hi. Ciangpum tawh satna,
gilkialna, sila dinga zuaknate leh sihna thuak dinga mawh sakna 3 vei,
cih bang vive athuak hi. Misuamtein suam zel ahih manin, khat vei
vei dang taak lum dek dek zel hi. Khat vei a neihsa khempeuh sut-in,
a puan suah khiat sak uh-a, khe dap bulhloin tai tampi lam a paisak uh
hi. Mual golpipite kantanin a maitang vuukin tuam a, akhete vuuk lak
ah a hik cip hi.

              Migilote leh a gamsa suakte lak ah galhiam vomloin zin dah in a
ki cih ciangin, “Kei galhiam hong ki guanzo hi”. Tua ka gaalhiam pen
“thu ngetna, Khrist adinga na ka sepna, Ama hong kep ding muanna” te
“Pasian leh ka veengte hong itna ka lung sung ah om in, ka khut sungah
Laisiangtho ka tawi hi.” ci hi. – Adams, W.H. D., “In Perils Oft,” p.
192. Hebrew pau leh mang pau-a Laisiangtho pen a paina khempeuh
ah a keng hi. A khual zin nu nung na te khat ah, “Keimah in…ka khut
sung ah Laisiangtho leem sa-in ka tawi hi. Ka vaang in tua sung ah
oma, tua in hong huu ding hi cih ka thei hi” ci hi. Ibid., p. 201.

               Tua bangin thuak keei kaai in thukhenna thupuakna pen leitung
phel gol zaw a ki zelh dong in a sem hi. Jewste, Turks, Parsee, Hindu,
leh minam dang tuam tuam te lak ah Pasian thu theh kawi kawi a, pau
nam tuam tuam te lak ah Messiah ukna hong tung dek ta hi cih thu
atangko kawi kawi hi.

              Bokhara-a a zinna ah gamlapi-a atang om mihon khatin Topa
hong paikik baih ding cih upna tawh lamen a nungta uh a mu hi. Yemena
Arab te in “Seera a kici laibu khat nei uh a, Khrist hong pai kikin, min
thang taka a uk nading thu 1840 kum in hong piang kha ding hi, ci in na
um (362) uh hi,” ci hi. – “Journal of the Rev. Joseph Wolff,” p. 377.
Yemen-a Rechabte tawh ni 6 sung hun ka zangha, Jonadab, Rechab’
tapa mi hoih phawkna-in leengguite ciing loin, a tang tuh loih, a zu
dawnlo uh a, tuipuan buk sung bek ah teeng uh hi. Amau leh Israel mi
Dan suante ka mu a, amaute in Rechabte mah bangin vantung meiilom
tawh Messiah hong tung dekta ding ci-in lamen a om uh ka mu hi,” ci
hi.–Idem., p. 389.

              Tartary ah tua bang upna mah anei sangmang dang khat zong a
va mu hi. Tartar siampi khat in tua sangmangpa kiangah Khrist bang
hun ciangin hong pai kik ding hiam? cih a na dong hi. Sangmangpa in
ka thei kei hi ci a a dawn kik ciangin, 1844 kum huam-a Khrist hong pai
kik ding Laisiangtho thu hilh-a kawi vak sangmang khatin tua nangawn
a theih loh pen Siampipa in lam dang a na sa mah mah hi.

                1826 kum kipat phet-in Jeus hong kumkik nading thu pen England
gam ah ki hilh hi. A hih hangin America-a in ki dawk khol lo hi.
A hun ding cian taka sehna zong om khol lo hi. Ahih hangin Khrist
hong pai baih ding cih thu pen huzaap lianpi leh vanglianpi tawh ki
tangko hi. Hi thu pen thu seelhat leh mi tuam om te kiang bek ah ki gen
lo hi. Englishte laigelhpa khat ahi Maurant Brock in “Hih Gam
Lungdamna Thu” pen sia 700 vaal bangin tangko uh hi, ci-in na genkhia
hi. 1844 kum in Topa hong pai ding cih thu zong Great Britain gam ah
zong tangkona om hi. Tua thu genna laihawm te America panin tampi
ki hawm khia hi. Laibute leh thu kizakna laite zong England te in na
ngah uh a, zong a na hawm khia sawn uh hi. 1842 kum ciangin America
pan-a tua thuthang ngahsa-a hong ciah English mi Robert Winter in a
gamah Topa hong pai nading a tangko hi. Ama thupuakna pawm ciat
uh a thukhenna hun hong tung ta hi cih thu England gam mun tuam
tuam ah a tangko uh hi.

             South America mi gamh-tatte lak leh siampite thuzawhna mun
lak nangawnah Spain mi Jesuit pawlte khat ahi Lacunza in Laisiangtho
sung panin Khrist hong pai baih ding cih thu na (363) mu khia hi. Tua
thu gen loin a om thei kei hi. Ahih hangin Rome te kawk ding a ut loh
manin Jew thu um bangin ki bawl in “Rabbi Ben-Israel” min in a tangko
hi. Lacunza pen kum zakhawk 18 sunga nungta mi ahi hi. Ahih hangin
ama laibu in 1825 kum in London tunga, mangkam in na ki teikhia hi.
Tua lai aki hawm khiat cianign Jesuh hong paikikna thu Englang gam
sung a lawpna sa pen nakpi in alawp beh sak hi.

                Germany gam ah Bengel in kum zakhawk 18 sungin na hilh hi.
Amah pen Lutheran pawlpi sia, Laisiangtho tel kheh a siam khat ahi hi.
Bengel in a sang lai sinna te a zawh ciangin “theology lam sin a, tua in
a lungsim leh a gamtat tha hat sak in, nunzia hoih a nei sak hi. Khangno
dang te mah bangin biakna lam ah uplahna leh lunghihmawhna tampi a
nei hi. Khangno khat thuak zawh loh zah dingin thaltang tampi vuh
banga haksa asak tampi anei hi.” – Encyclopedia Britannica, art. Bengel
(9th ed.). Wurtemberg ah pawlpi mi khat hong suak a, biakna suahtakna
a leen nuam khat a hi hi. “Pawlpi suahtakna a pan pih mah bangin a ki
khih-a ki tuat lungsim sung upna uk cipna a thuak mite a pawlpi panin
taw kik in a suahtak nading in apanpih den hi.” - Ibid. Tua bang ngeina
pen a gam mi peuh mah in zong hoih a sak uh thu a hi hi.

             Mangmuhna 21 sung bulphuh in “Advent Sunday” tawh kisai
thuhilhna a bawl leh Khrist hong pai kik nading vai Bengel lungsim ah
hong phu khia vat hi. Ni dang bang loin Mangmuhna sunga hilhkholhnate
hong ki dawk han han hi. Kamsangpa gen ziate, leh minthanna thupitein
a lungsim zogawp lua ahih manin, tawlpi khat tua thu aki mangilh bawl
phot hi. Pulpit-a a din ciangin a lungsim ah tua thu khauh tak in ah
hong phawk leu leu hi. Tua hun a ki panin Mangmuhna sunga Khrist
hong pai baih nading hilhkholhna thute hong sim pha saan hi. (364) A
nimit ding a sehna pen kum tawm no sung hi ding hi a ci hi. Miller in
zong tua khit asawtlo in ama cih a thukim pih hi.

              Bengel laigelhte Khristian gam sung teng ah ki zeel hi. Ama
muh khiat thute Wurtemberg State sung teng ah ki zeel a, Germany
gam sung mun dang dang ah zong a lut hi. Tua nasepna pen ama sih
khit in zong ki zom to lai hi. Gamdangte mah bangin Germany gam in
zong tua tangkona na ngai uh hi. Tua sawng mah in Germany pan in
thu um pawl khat Rusia gam ah peem to uh a, Khrist hong pai baih
nading thu upna tua gam-a Germany pawlpi omte tungah a na tangko
uh hi.

              Khawvaak in France leh Switzerland zong taan’ hi. Farel leh
Calvin in puahphatna thumaan a na theh khiatna Geneva ah Gausen in
Jesu nihvei ong pai nadingthu ana tangko hi. Gausen pen sangnaupang
ahih lai kum zalom 18 leh 19 kipat cil lam-in Europe buppi ah thu sit
siamna (rationalism) laang mah mah hi. A khangno lai-in hilhkholhna
sim thanuam ngei napi, biakna na a sepna hangin thu leh la a theih loh
ban ah, lung hiang niloh in hong om hi. Rollin’ laibu “Ancient History”
a cih a sim khit ciangin Daniel bu a lian 2 sung sim a, tua sung ah
hilhkholhna te taangtung takpi ahihna tangthu ki ciamteh a mu hi. Tua
lai ah Laisiangtho pen Kha Siangtho huu mop tawh ki pia ahih takpina
a mu hi. Hong pai lai ding hunte ah kisiatna pan hong len ding tembawsik
kawipi bang hi ci in a ngaihsun hi. Thu suut siam lel tawh lung kim
zo loin Laisiangtho sim to to in thumaan khuavak a kan tohna ciang ah
lungkimna a hong nei kik hi.

              Tua hilhkholhna a sin beh toh zel ciangin Topa hong pai kik
nading hun hi ta hi cih upna ah atung to hi. Hih thumaan in alungsim
lawnglua ahih manin, mite mai ah a gen khia nuam hi. Ahih hangin
Daniel bu pen thu thuuk, thusim hi, theih zawh loh ding thu hi (365) cih
taangpi upna in a mai a dal mah mah hi. Geneva ah Farel in a na hihsa
bangin, a tawpna ah, a nu a pate uh lawh thei dinga a lam et naupangte
tung ah anasep hong pan hi.

               Ama genna ah, “Hih thu na theih tek ding uh ka deih hi. I nasep
I neu bawlna hi zaw loin manpha taka a thuk but theih nadingin I deih
innkuan sung naupangte tung ah piak phot ding hoih hi” ci hi. “Mite in
ih thu za leh deih ka hih manin a khang ham sa te tha khat in hilh pah
leng hong ki za nuam lo kha ding ka lau hi” ci hi. “Tua ahih ciangin a
neu pen te lawh masa ding, naupang hon khawm phot ding, mi hong
tam sem sem ciangin, mite in zak nop sa-a lawp hi cih I muh ciangin,
amau in a thu mu a a gen khiat kik theih uh ciangin u-haamtein zong tuin
na zak ding hoih hi cih hong mu ding uh hi. Tua pan in a cial nihna ki
sem to thei ding a, khang haam sa te in thu hong kan ding uh hi. Tua
ciangin nasep hong picing thei pan ding hi” ci hi. – Gausen, L., “Daniel
the Prophet,” Vol. 2, Preface.

             A nasepna mai nawt hi. Naupangte kianga a gen pen u-haam tein
zong hong ngai uh hi. A biak inn sung te uh ah thu ngai mi hong dim
hi. Tua te lak ah uhaam, milian, laisiamte zong hong om uh hi. Geneva
a hong zin khual mite nangawn zong hong om uh hi. Tuatein hih thu
pen mun dang gam dangah na puak sawn zaw lai uh hi.

              Gausen in a nasep mai nawtna hangin hong tha nuam hi. French
pau a sim thei mite adingin a thuhilhnate lai tawh gelhin ahawm khia hi.
Gausen genna ah, “Naupangte sin dinga ki bawl pen, tua bang laibu a
sim nuam lo-a theih zawh ding hi kei a ci anu a pate kianga ‘Naupangte
nangawn in thei buang hi ven, bang hangin thei lah ding ih hiam? a ki ci
kim dinga ka bawl hi” ci hi. “Hih hilhkholhna pen I tuu honte lak ah ki
thei ciat leh ka deih lua hi. Lai a ki sim loh luat pen in tu hun ki
taangsapna lahkhiatna kician zaw a suak hi.” “Tua hi a, hih lai simna
tawh ih mai mah maha i tuah ding haksatna pan kiging khol thei-in Jeus
Khrist vil in ngak khol thei leng ka deih hi” ci hi.

             Gausen pen French pau-a thuhilh sia lak ah a ki dawk mah mah
leh aki it mah mah hi napi a sia nasep tawm vei ki khawl sak hi. Bang
hang hiam cih leh, pawlpi in dotna dawn’ (366) na laibu (catechism)
a zat te thu bun sa zo lo, upna phuhna mel nei lo a, neem ahih manin
Laisiangtho thu om bang khangno te hilh nuam zaw ahih man a hi hi.
A nunung lam ciangin Theological saang ah saang sia asem hi. Tua
kawm mah in Sunday ni ciangin thuhilh sia seem in naupang te makaih
a, Laisiangtho sung thu amaute a hilh hi. Hilhkholhna thu a hilhna ah
mite lawp in a khanglo sak pha mah mah hi. Professor asep kawm
mah in laikhetna tawh naupangte ading a deih sak thute hilh khia hi.
Tua bangin kum tampi sung huu zaap lian mah mah tawh mite in Khrist
hong pai baih ta ding cih hilhkholhna thu sim in a theih nadingun a
hanciam uh hi.

              Scandinavia gam ah zong hih thupuak na ki tangko a, zapi zeel
in ki lawp mah mah hi. Mi tampi in a leitung nuntak nading na ngawn
uh zong khual nawn loin hong thokhia uh hi. Ki pulaak na tawh a mawhna
te uh nusia in, Khrist min tawh mawh mai sakna hong ngen uh hi. Ahih
hangin a gam-a inn teek pawlpi siapipa in tua bang hihna te deih lo ahih
manin, tua thu zom-a a hilh mi pawl khat thong sung ah a khia hi. Mun
tampi ah Topa hong pai kik nading thu hilhna pen hong daai pian mawk
ahih manin, Pasian in tua thu tangko dingin a lam dang mah mah in
naupangte a zangh in na hong seem kik hi. Amaute a kum cing nailo uh
ahih manin a gam thukhun zui in thong ki khum theilo hi. Tua ahih
manin a dal leh a nawngkaai sak omloin thu gen thei uh hi.

             Nasepna pen mi nautaang lak leh nasem mite lak hi zaw deuh a,
tangkona thu ngai dingin hong ki khawm ciat uh hi. Tua thu hilh
naupangte zong a tam pen mi zawngte tate ahi uh hi. Amaute kim khat
kum 6 kum 8 gual bek ahi uh hi. A gamtat in zong Pasian nget siangtho
thukham te zui uh a, Honpa it uh ahih lam kilang sak uh hi. Tua zah-a
naupang moi laite nangawn in tua pilna leh tua hoihna te nei thei lel
ahihna teci pang suak sawn sawn uh hi. Mipite mai a a din’ uh ciangin
amau pianpih ngeina baan ah a thu zawh huu zaap dang khat in tua
bang dingin a taw sawn ahih lam ki mu thei hi. A aw suah uh leh a ki
heek ziate uh kikhelin lam danga, Thukhenna hun hong tung ta hi ci-a a
tangko uh (367) ciangin “Pasian kihta un la Amah phat un. A thukhenna
hun hong tung zo hi” cih Laisiangtho kammal khawng man khia lian
lian uh hi. Mite mawhna kawk khia in, a paangtatnate uh, numei-pasal
mawhnate bek tham loin leitung a etlahna, a nungtolh nate uhnusia in,
hong tung ding hehna pan a suahtak theih naidngun man langin ki khel
un ci in gen uh hi.

             Mitein lam dangsa in a liing uh hi. Tua pen mite a zo thei Pasian
Khaa in mite lungsim sung ah thu a gen ahi hi. Mi tampi in Laisiangtho
sim hong hanciam uh a, a paangtatnate uh, numei-pasal mawhna te pan
in hong ki puah pha uh hi. A gamtat palaute uh khel in hong om uh
ciangin, gam uk pawlpi sia liante na ngawn in Pasian in hih nasepna
makaih hi cih anial theih nawnloh zah dongun tua tangkona hong mai
nawt hi.

              Scandinavia gamte ah zong Khrist hong pai kik nading tangkona
thu kihilh dingin Pasian in a deih hi. Ama nasem siate’ aw ki daai sak
hiau mawk ahih manin Pasian in Ama Khaa naupang te tung ah buak in,
tua tawh nasep kizo ding hi leh bung hi. Jesu in Jerusalem hong naih
ciangin a lungdam mihonpi in zui uha zawhna-aw tawh awng keek uh
hi. Nisuh hiangte veii-in David Tapa, ci-a a tangko uh ciangin a hazaa
Pharisee te in Ama kiang ah, hih mite daai sak in, a cih laitak un Jesu in,
Hih mite in hilhkholhna a tun’ nading hi a, amaute daai hial mah leh
zong suangtum te kiko veve lell ding hi, ci kik hi. Jerusalem kongpi a
lutkhit uh ciangin siampite leh ukpite kihta in mipite daai uh hi. Ahih
hangin Biak innpi panin naupangte in lungdamna aw tawh nisuh hiangte
veii-in “Hosana, David Tapa tungah Hosana”ci in hong awng keek zuah
zuah ve ve uh hi. Matt. 21:8-16. Phariseete lungkim loin na sa mah
mah uh a, “Hihte in bang gen cih na za hiam?” ci uh hi. Jesu in a dawn’
kikna ah, “Hi mah in, nau ngek leh nawine laite na ngawn’ kam sung
panin phatna na kicing sak hi a cihna sim kha ngeilo na hi uh hiam? a ci
kik hi. Khrist hong pai masak lai in Pasian in naupangte a zat mah
bangin, A hong pai kik nading tangkona ah zong naupangte zangh ahi
lel hi. Pasian kammal omsate tung kim ding hi. Honpa hong pai nading
tangkona pen mi nam kim, pau nam kim, (368) pawl khem peuh, gam
khempeuh ah ki tangko ding a hi hi.

               America gam sung tengah Jesu hong kum kikna thu tangko dingin
William Miller leh a pawlte ki sawl hi. Hih gam pen tua tangko nasepna
phualpi hong suak hi. Hilhkholhna sunga vantungmi khatna tangkona
a tangtunna ahi hi. Miller leh a pawlte laigelhte gam dangte ah ki puak
hi. Sangmangte lutna sa gam khempeuh ah Khrist hong pai baih nading
thu tangkona pen tung kawi kawi hi. A tawntung Lungdamna Thu in a
nai a gamla mun khempeuh ah, “Pasian kihta un la, avangliatna phat
un. Bang hang hiam na cih leh a thukhen ding hun a tung zo hi.” ci
kawikawi hi.

             Hilhkholhna ah 1844 tuuk sungin Khrist hong pai ding banga a
gen pen in mite lungsim sung ah teci pangin thuk lut mah mah hi.
Thupuak pen gam khat pan gam khat ah lut in ki zeel kawi kawi hi.
Mi tampi in tua hilhkholhna hun seh pen maansa uh a, a ki saktheinate
uh pai khia in lungdam takin thumaan na saang uh hi. Sia tampite in
pawltuam lungsim aneihte uh ban ah a pawlpi leh a khasumte uh nusia
in, Jesu hong pai ding tangkona hong pawl uh hi. Tua thu a tangko
mite lak ah siate pen tawm lai mah mah tham hi. A ki niamkhiat pawlpi
mi tampitein tangko zaw uh hi cih kimu theih hi. Lokhote in a lote uh
nusia in, set nasemte in a vante uh nusia uh hi. Sumzuakte in a sumbuk
uh nusia uh a, nasep neite in a panmunte nusia in tangkona ah ki hel
uh hi. Tua hi napi in nasep ding tam tawh ki tuak dingin nasem mite
tawm lua lai hi.

               Pasian awlmawh lo in, leitung zuau thu leh gitlohna tawh a dim
pawlpi dinmun in galvil citakte alung gim sak hi. Tua mite gupkhit zawh
nadingin gilkial dangtak, gim le tawl, khual nawnlo in mite sam in na
seem uh hi. Satan’ langdona kawmkaal mah ah nasepna pen mai nawt
nawt a, mi tul tampi in tua thupuak asaang uh hi.

              Mun ci teng ah teci pan’na kiza hi. Deidan omloin, mawhnei
leitung mi leh pawlpi mite tungah hong tung ding hehna pan a suahtak
theih nading un thu kihilh hi. (369) Khrist kamtaai tuiphumpa Johan
bangin hih thu atangkotein singphung ah a hei nga-in ki sik kikna gah
hong gah dingin kunh uh hi. Mipi thugenna munte pan-a ki awngkhia
Nopna leh lungmuan’na om hi, cih pen tawh ki lehbulh lua ahih manin
amaute tangkona hangin mite kilok mah mah hi. Laisiangtho sunga a ki
tel mah mah thute a theih ol ding in Kha Siangtho in lak ahih manin,
mite in sai kaak thei uh a, a nial tatak pen tawmno bek om uh hi. Biakna
naseemte in amau neihsa thumaan lo pan hong tho khia uh hi. A nungtolh,
leitung nate bek en-a thu um lo, akisathei, a huai ham mi ahih gige lam
uh hong ki mu tel ta uh hi. Tua ciangin mi tampi in mai zum in ki sik
kikna tawh Topa hong zong uh hi. Leitung deihna-a sawt veipi a luai
ken konna te uh tu in vantung lam hong ngat ta uh hi. Pasian Kha in
amaute tung ah hong tunga, lungsim nip in hong neem uh hi. “Pasian
kihta unla, avang liatna phat un. Bang hang hiam na cih leh a thukhen
hun atung zo hi” cihna aw hong tangko pih uh hi.

              Mawhneitein kapsa in, “Gupna ka ngah nadingin bang ka hih
ding hiam?” hong ci ta uh hi. A thumaan gamtat lo-a a kiciamtehte
khawng hong ki puah pha nuam uh hi. Khrist sunga tawldam nopsakna
a ngah mite peuh mah in midangte zong hawm sawn nuam uh hi.
Kisaktheihna leh tangtat nopna teng a leeng mang hi. Lungsim tak
tawh ki pulaakna te bawl uh a, innkuan mimalte in a ki nai pih pente uh
leh a it pente un gupna angah nading a hanciam pih uh hi. Thu ki
ngetsakna aw te kiza hi. Mun khempeuh ah Pasian zong-a lung gim
khaa te ki mu hi. Mi tampi in zan khuavak vak in a mawhna te uh a ki
mai sak takpi nading leh a beh a phungte uh leh a vengte uh adingin thu
ngen-in Pasian buan uh hi.

               Mi pawl tuam tuam khempeuhte Jesu Lamente’ kikhopna mun
ah hong ki khawm uh hi. A hau a zawng, asaang a niam, nasep tuam
tuam seemte, in amau ciat adingin Jesu hong kum kikna ding thu za
nuam uh hi. Topa in amaute upna a ki pulaak laitak un lang pang khaa
te let cip sak hi. Khat vei vei naseemte tha neem thei a, ahih hangin
Pasian Kha Siangntho in thumaan (370) vangliatna guan hi. Vantung
mite in a ompih lam a ki thei thei uh hi. Ni sial in thu um mi kibehlap hi.
Khrist hong naina a gen uh ciangin mipi in huu saang lo liang mah-in
angai uh hi. Van leh lei kimat ding tawh kibang hi. A teek a khang tung
ah Pasian vangliatna hong tung hi. Mite in Topa phat kawm-in a inn
lam uh zuan uh a, zan huih vot gam daai lak ah lung damna thu ging ki
za hi. Tua ki khopna-a va paite peuhmah in bang zah in ki lawp ciat uh
cih mang ngilh thei nawn lo uh hi.

              Khrist hong pai nading a hun lian hong seh uh ciangin pawl
tuam tuam panin lang pangte hong ding khia uh hi. Pulpit-a siate pan
a niam pen vantung awlmawhlote lak dongin a nial mi hong om hi.
Hilhkholhna kammalte hong tung hi: “A nunung bel nite ciangin a
kosia thei mite in amaute’ deihgawhna bang gamta-in Topa hong paikik
ding cih thuciamna in koi-ah a om hiam? I pute ipate a si khin zo uh
hi; a hi zongin na khempeuh a pian’sak cil-a kipan apian’ ngei bangin
a om lai hi,” ci uh hi. 2 Peter 3:3, 4. Honpa it-a ki gen mi tampite in
nihvei paina pen nial loin a hun lian sehna bek a nial in a ki pulak uh
hangin, na khempeuh a mu Pasian in a lungsim sung uh mu-a, Khrist
hong pai in thumaan tawh leitung te thukhen ding hi cih thu zaknop a
sa lo uh a hi zaw hi. Amaute in thumaan lohna nei uh a, lungsim
tawng dong zong khia-a a mu Pasian mai ah a gamtatna te uh ki dawk
sak ngam ngaap loin Topa muh ding a lau a hi zaw uh hi. Topa hong
pai masak lai-a Jewstein Jesu dawn dingin a na ki gin loh mah uh a
bang a hi zaw hi. Amau in Laisiangtho thumaan kigente ngai nuam lo
bek tham loin, Topa a lam en mite nuihsan uh hi. Satan leh a vantung
mite in Khrist leh a vantung mite maitang ah a lu uh puuk suk in kisial
uh a, Ama mi a kici te in Ama hong kilat ding a deih het kei ve vua
leh! Amah a itna uh neu pha ngel sam a hi ve maw! ci uh hi.

             “Kua mah in a ni leh a nai thei lo hi” cih pen tua thu nialna pi pen
hi den hi. Laisiangtho in, “Tua ni leh tua nai-hun kua mah in thei lo hi.
Vantung mite in thei lo uh hi. Pa khat bek in a thei hi,” Matt.
24:36,3,33,43-51, ci mah hi. Topa lamente in a (371) Laisiangtho mun
tel khehnate uh ki tuak takin a lah uh hangin a nialte in bel tua mun
khial hi uh teh ci in lak uh hi. Khrist Biak innpi nusia a pai khiat khit
Olive mual tunga A nung zuite tawh a kihona uh a a genthu a hi hi.
Nungzuitein na dong uh a, “Nong pai ding leh leitung bei ding bang lim
in hong thei sak ding hiam?” na ci uh hi. Jesu in lim piang dingte gen
suk suk a, “tua limte na muh uh ciangin Mihing tapa in kong biang
dongin hong nai ta hi ci in na thei ta un” ci hi. Honpa thu gente khat leh
khat a ki lumlet ding ahi kei hi. A ni leh a nai kua mah in a theih loh uh
hangin hong nai ta ahihna bel tel taka theih nadingin na hilh hi. Tham
loin tua banga a hilh sim thu awlmawh lo-a Ama hong pai ding naina a
thu donlo te pen Noah khang tuiciin tun’ ding a awlmawh lote mah
bang ding hi ci hi. Tua mun mah-a thu gentehna sungah “Ka Topa hong
pai hak ding hi” a ci mite thuak ding thu agen na ah, vil-a ngak-a a na
om te piak ding letsong thu zong a gen hi. “A Topa hong ciah cianga
tua banga a om amuh naseempa in thupha a ngah ding hi” ci hi. Matt.
24:36, 3, 33, 42-51. “Tua ahih ciangin ngak in na om kei leh, guta
bangin ka hong pai ding hi,” ci lai hi. Mang. 3:3.

             Paul in Topa hong pai ding a kiging lo mi pawl khat te thu a gen
hi. “Zana guta te hong pai mah bang in Topa’ Ni in hong tung ding hi
ci-in note mah in a tel takin na thei uh hi. Amaute in, ‘Nopsakna a om
hi, launa omlo hi,’ ci-in agen laitak un, tagai numei tungah ta suah hun
gimna a tun’ bangin amaute tungah kisiatna gal in thakhatin tung ding
a, suahtakna neu kha beek a ngah kei ding uh hi” ci hi. Ahih hangin
Topa hong pai ding a na lawp mite ahih leh, “Ahangin, tua Ni in guta mi
bangin note tungah a hong tun’ nading in ah note in khuamial lakah a
om na hi kei uh hi. Bang hang hiam na cih uh leh, note khempeuh in
khuavak’ tate, sun lai’ tate na hi uh hi” na ci hi. 1Thess. 5:2-5.

               Laisiangtho in ahih leh Khrist hong pai nading vai ah kiging loa
om mawk nading thu pia ngei peuh mah lo hi. Ahih hangin thumaan
a nial nuam mite in a bil uh hum- (372) in, “A ni leh a nai kua mah in
theilo hi” cih pen a let sanpi uh ahi hi. Khrist nasem sia khat ka hi a ci
pipite leh mi zahko theite in tua thu mah ging sak den ding uh hi. Mite
khanglo in hotna lampi zong dingin hong patauh uh ciangin a khiimdaai
dingin mite leh thumaan kikal ah biakna siate hong ki golh-in Pasian
kammal a maan lopi pi-in a khiatna hong bawl uh hi. Mi muanhuailohonte
in mi kheem mangpa tawh kopin, Pasian’ cih lohpiin,
lungmuan’na, nopsakna om hi ci mik mek ding uh hi. Khrist hun a
Phariseete mah bangin mi tampi in amau mah mah-in vantung gam sunga
lut nuam lo uh a, a lut nuamte zong dal uh hi. Mite’ sisan amau tungah
ki phul kik ding hi.

               Pawlpi sung ah a ki niamkhiat pente leh a ki pia zo pen te in
thupuak saang masa pen pah pah zel uh hi. Amau mah in hilhkholhna
thu a suut uh ciangin Laisiangtho tawh kilehbulh-a mite’ gamtatna te,
hilhkholhna laak dan te ong mu khia uh hi. Pawlpi in a uk cip lohna
mun peuh-peuhah amau adinga Pasian thu a sin tatak mite in Laisiangtho
kammal leh Jesu hong pai baih ding cih upna sittel in, thuman ahih lam
mu khia in a zui uh hi.

              Mi tampi in thu um lo a sang gamte’ bawlsiatna a thuak uh hi.
Pawlpi sunga amau din’ mun a let kip lai theih nadingun a lam etna uh
gen khia ngam loin a daai cip pawl zong a om hi. Ahih hangin Pasianthu
om bang zuih nading thumaan sel cipna pen Pasian in phal lo dinga,
amau tunga ki pia thumaan sel cip ding hi lo hi a ci pawl zong om hi.
Khrist hong pai ding um uh ahih man bek-a pawlpi pana ki paai khia mi
tampi a om hi. Hih sittelna thuak mite adingin kamsangpa genkholhna
thu manpha khat: “Kei tung ah note nong cihtakna hangun na mipihte
pawl khat un note hong mudah in hong hawlkhia ding uh a, zahpihna
tawh note hong hopihin…Topa in ama liatna hong lak hen la, note hong
honkhia ta hen hong ci vial ding uh hi. Hih banga hong paute pen
mindaina a thuak ding mite ahi uh hi”. Isa. 66:5.

              Tangkona in bang ciang lawh cih Pasian vantungmite in lawp
takin en uh hi. Pawlpi a tam zaw in thupuak a nial lam pang ngen in gen
zaw mawk uh cih a muh uh ciangin (373) vantung mite dah in ki hei kik
uh hi. Ahih hangin mi tampi mah tua thupuak ah a ki sittel nailo om lai
hi. A zi, a pasal, a nu a pate, leh a tatein athuzawh mitampi omlai hi.
Tua bang mite vantung mitein hoih takin vil uh a, Pasian tokhom panin
khuavak thak taan’ beh sak lai dingin koih uh hi.

              Tua thupuak a ngah kha phot te in Honpa hong pai ding pen gen
zawh loh zah-in lawp uh hi. Ama hong kilat ding a lam etna hun uh
hong nai ta hi. A nai hong cing ta hi. Multho in, ciliap in daai khip
khep uh hi. Tua hun ciang a nop sak nading uh ngaihsun in Pasian
sungah a ki tawldam sak uh hi. Tua a ngak laitak un a ki hel kha te in
tua lam etna nuam mangngilh thei lo uh hi. Nipikal tam sim bang in a
sap laitakin leitung nate khempeuh paai khia uh hi. Thu um taktakte in
nai tawm kha khit ciangin a si ta ding mah bangin a lungsimte uh sit pha
pha in leitung nusia ta ding cih ngaihsun uh hi. “Van kah nading
puantual” bel bawl lo uh hi. Topa dawn dinga lungsim ki gin’na pen
khaa-ii sianthona ahi hi. Gamtat siangtho in, Khrist sisan tawh kisawp
siangna pen hi a ci uh hi. Pasian mi ka hi a kici khem peuh in tua bang
lungsim a nei ciat uh hih ding a deih huai hi. Tua bangin khentatna leh
tha nopna nei tek uh hen. Ki niamkhiat takin Topa mai ah ngen le uh
tu-a a neih uh hauhna sangin muhna theihna lianzaw nei ding uh hi. Tua
banga thu ngen mi tawm lua hi. Mawhna nusia tatak mi tawm lua hi.
Honpa in thupha tampi hong piakna ngah dingin upna nungta neihna te
nusia mawk uh hi.

              Pasian in A mite sit tel ding sawm hi. Ama khut in hilhkholhna
hun seh khialhna a hum hi. Jesu alam-ente in a khialhna uh mu lo uh hi.
A langdo pil pen pen te in zong muh sak tuan sam lo uh hi. A nialte in:
“Na hun sehna uh bel maan hi. Na lianpi khat 374) bel piang mah ding
hi. Ahih hangin Miller seh kholhna pen hi loin leitung ki lumletna ding
hi zaw a, Khrist nih veina hong paina hi lo hi” cih sak uh hi.

               A lam etna hun uh tung khin ta a, Khrist lah a mite la dingin
hong pai lo mawk hi. A Topa uh hong pai takpi ding hi ci-a a umte
nakpi in ci mawh in dongtuak uh hi. Ahih hangin Pasian sehna bangin
bel a tung hi zaw hi. Ama kilat lamen-a ki nei amite a sit tel ahi hi.
Amaute lak ah vai dang ngaihsun nawn lo-a a lau lel pawl zong om hi.
Thu um hi’ing a kicih na uh in a lungsim uh leh a gamtat uh a lawh zo lo
na hi mawk hi. Amau lam et banga thute a pian’ loh ciangin tua bang
mite in kote ka ci mawh keei uh hi ci uh hi. Khrist hong pai takpi dingin
um ngei zen zen lo uh hi. Tua bang mite pen thu um taktak mite adingin
a dah huai, a lawmte a nuih san masa pen te a suak uh hi.

                Ahih hangin Jesu leh vantung mi khempeuhte in a um takpi a
cimawh takpite itna leh hehpihna tawh en gige uh hi. Muhtheih leh
muhmawh kikal kideina daal ki hawk khia hi leh, vantung mite in amau
hum in Satan thal tang pan dal hi cih akip tentante in mu ding uh hi.

No comments:

Post a Comment