Tuesday, October 18, 2011

22. Hilhkholhnate Tungta.

                                 22.Hilhkholhnate Tungta
(391)
                1844 kum tuuklai a Topa hong pai ding lam etna masa hun in hong
khen’toh khit ciangin a hong pai ding lamen mite khalau in tawlkhat
sung telmun meel neiloin om uh hi. Leitung mite in amaute lamkhial taktak
uha a nangh keei uh hi, ci-in a ngaihsut uh hangin, a siksan uh din’mun pen
Pasian kammal pan vive mah ahi hi. Tampi mah in Laisiangtho zon’khiat
beh uha, amau upna sittel phapha in hilhkhiolhna thu theih beh nadingin a
simsim uh hi. Amau siksan Laisiangtho munte lah kitel mahmah in tua
bang ding mah in a mu uh hi. Ki-hiilnate in lah Khrist hong pai ding naita
hi, ci-in laklak hi. Topa thupha piak tuam-nate, mawh neite ki khelna,
Khristian sunga kha lam puah phatnate in vantung pan a thupuak mah
ahihna lak hi. Thu um mite in a cihmawhna uh a muh zawh loh uh ciangin
Pasian in amau phuutsa thute mahah makaih kik hi, ci-in a thei uh hi.

               Nihveina hong pai nading hun hi ci-a asehna pen uh hilhkholhna
in amaute kiciat nai lohna hilhna hi a, lungduai takin na ngak peuh le uh
tu-a a telmuh theih nai loh uh khua mial pen hong vak hun om ding ci in
a ki hansuah uh hi.

              Tua hilhkholhnate lakpan Hab. 2:1-4 ah, “Ka khua daakna
tausang tung ah kah in, Topa in kei tungah bang hong gen dinga ka
lungkim lohna teng bang hong ci dawn’ hiam, cih ka ngak ding hi. Tua
ciangin Topa in lhih bangin hong dawng a, “Nang ka hong muhsak thu
khempeuh, a sim nop mah mah dingin tungman peek tungah gelh in.
Hih thu a tun’na ding hun hi pah nai lo ahih manin, lai-in ciamteh in.
Ahizong in hong tung baih ta ding a, kong lah khempeuh aman in hong
tung ding hi. A tung hak tawh aki bang kha ahi zong in ngak keikai in.
Ka seh hun acin’ ciangin hong tung takpi dinga, hong zekai lua nawn lo
ding hi. Agilo mite suakta lo ding a, thuman mite ahih leh Pasian tungah
a cihtak manun nungta ding hi” ci hi.

               Kum 1842 kum kipat lam pan hih hilhkholhna pen “Nang ka
hong muhsak thu khemeuh, asim nop mahmah dingin tungman peek
tungah gelh in,” cih pen Charles Fitch in Daniel leh Mangmuhnabu a
hilhkholhnate, laidal gol tungah Chart tawh a khiatna ki mu dingin
abawlsa ahi hi. Tua Chartte hawmkeekna pen hih hilhkholhna a tun’na
ahi hi ci-in a mu uh hi. Amaute lakah hih “Hih thu atun’na ding hun hi
pah nailo” acih hun zong a tung kim veve ding mah ahihna tua
hilhkholhna mah in genkhawm lai ahih lam a phawk kha nailo uh a na hi
zaw hi. A cihmawh khit uh ciangin hih Laisiangtho mun hong mu pha
kik saan uh hi. Tua zong a maan ahihna teci khat mah hi sawnsawn zaw
lai hi. “Mangmuhna in hun teelsa khat nei a, tua hun a bei dek peet mah
ciangin hong ging khia ding hi. Zuau lo ding hi. Hong zekaai phot ta
leh ngak lai in. Hong tung takpi dinga, hong zekaai kik kik nawn lo
ding hi….Mi dik mi in a upna tawh a nungta ding hi” ci hi.

              Ezekiel hilhkholhna pawlkhat zong thu um mite ki hehneemna
leh tha laakna a suak hi. “Topa in kei tungah thu hong gen a, Ezekiel
aw, bang hang in ‘Hun beibei a, genkholhnate a tung omlo hi,’ cih paunak
pen Israel mite lakah zat belin kinei ahi hiam? Tua ahih ciangin Topa
Pasian ahi keimah in tua tawh kisai-in ka thugenna amaute kiangah gen
hi. Hih paunak ka beisak ta ding a, Israel mite in gen in anei nawn kei
ding uh hi.” “Amau Israel innkuante in ka thupiak ama mangmuhna
sauvei pek ciangin hong tung phing dinga, tua hilhkholhna gamla lai hi,
ci uh hi. Tua ahih ciangin amaute hilh in la, (393) Topa a hi kei mah in
amuate tungah thu ka gen dinga, ka gen bangin tung takpi ding hi. Tuin
zekai nawnlo ding hi”, Ezek. 12:21-25:27, 28.

             Tua banga thu om a muh uh ciangin Amah in a kipat pan atawp
donga mu suak hi. Tu-a dongtuah ding zong mukhol zo ahih ciangin
hong hansuah pah hi ci-in mu uha, thalawp kik thei uh hi. Hih bangin
Laisiangtho hansuah kholhna omlo hi leh lungduai taka ngak lailai ding
ahihna, Pasian thumaan muanga let tentan ding pen khahsuah in tua zeetna
hunsungin ki puuk kha ding uh hi.

             Jesu Lam-en pawlte in Matthai 25 sunga nungak sawm
thugentehnate tun’na zong ahi hi. Ama hong paikik nading leh leitung
bei nading limlahnate tawh kisai-in Matt. 24 sungah nungzuite dotna a
dawn’kikna ah, leitung thu leh pawlpi thute tawh kisaina lian pipi piang
dingte Khrist in a baanbaan in gensuk hi. Hong pai masak pan a hong
paikik kikal dong, Jerusalem kisiat ding thu, Lawki Rome leh Papal
Romete khut nuai-a bawlsiatnate, ni leh kha mialnate, aksi kiatna
khawngte a gen hi. Tua teng khit ciangin A Kumpigam tawh hong pai
cianga a Amah a lamente laka mi pawl nih om ziate zong a gen suk hi.
A lian 25 sungah, “Tua ciangin vantung gamin nungak 10te tawh ki
bang hi” ci suk leuleu hi. Ni nunung ni cianga pawlpi nuntakzia ding
kawksukna ahi hi. A lian 24 bei lam-a ki gen bang hi ding uh hi. Hih
thu gentehna in ni suahnalam gamte ki teen’na ngeina khat tawh lim
khat a lak hi.

             “Tua ciangin vantung gam in zipipa dawn dingin, ameivak tawi
kawma paikhia nungak sawm tawh ki bang hi. Tua nungak lakah nga
pil uh hi, nga pillo uh hi. A pillo nungakte in meivak atawi uh hangin
namgimtui a pua kei uh hi.A pilte a hih uh leh, meivak leh thawl sungah
namgimtui a tawi khawm uh hi.Zipipa a tun’ma kikalin tua nungakte a
vek pi un lusu-in a ihmu uh hi.Zankim laitakin,’En un, zipipa hong pai
zo hi. Dawn dingin hong paikhia un,’” ci hi.

              Khrist hong pai nading tangkona ah vantung mi khatna tangkona
pan a ki theisa thu ahi Zipipa bel khat vei teitei a hong pai ding ahi hi.
Nungakte kuan khiatna pen Jesu hong pai baih ding ci a tangkona hanga
kipuah phatna ahi hi. (394) Hih thu gentehnaah Matt. 24 a mah bangin
pawl nih om zia hong lak hi. A vekun a meivak uh ahi Laisiangtho la
tek uh hi. Tua meivak taang zangh in zineipa dawn ding in kuankhia uh
hi. “A pillote in meivak aken uh hangin namgimtui apua kei uh hi.” “A
pilte in ahih leh, meivak leh thawl sungah namgimtui a tawi khawm uh
hi. A nihna pawlte in a thatho sak Pasian hehpihna khuavaak a lak Kha
Siangtho ngah uh hi. Tua in khe ading meivak hia, lampi a vaak sak
Pasian thu ahi hi. Pasian kihta in Laisiangtho sim uha, thumaante thei
uh hi. Lungsim leh nuntak siantho nading nakpi in zong uh hi. Hihte in
a mimal nuntakna uh ah Pasian leh A thumaan muan’na a nei uh hi. Tua
in alametpa uh hong zekai man leh tua hanga a cihmawhna uh thuakzo
sak hi. A dangte in “meivak kengin namgimtui kenglo uh hi. Tuate pen
mi’n zui tah ci-a a zui lelte ahi uh hi. A ki tangko thu in amaute patau
sak sam hi. Ahih hangin a sanggamte upna teng bek ah kingam uh ahih
manin mihon lawp hen-han na lak-a mei a kuang pak bang bek ahi uh
hi. Amaute lungsim sungah thumaan theih tel taktakna leh thupha
hehpihna in nasemlo hi. Tuate in zong thaman ngah dingin ki lamen
uha, Topa dawn dingin hong dingkhia sam uh hi. Ahangin, Zipipa’ zekai
mana cihmawhna nawkzo dingin kiging lo uh hi. Tua ahih manin sittelna
hong tun’ ciangin a upna uh puuk in, ameivak uh a mit hi.

              “Zipipa hong zekai sungin amaute ihmut suak-in a na ihmu cip
man uh hi. “Tua zipipa zekaina in Topa a hong pai ding lamet ni-a hong
pailoh manin a cih mawhna uh leh a uaikaai a batna pen genna ahi hi.
Kiciatna omlo tua hun sung tengin a tungtham bek leh lunghiang nei-a
a lawpte hoigawp pah uha, a tawlnga ding in hanciam zaw pah lel mai
uh hi. Ahih hangin a mimal a Laisianagtho theihna tawh upnakip a
neite ahih leh suangpi siksan bang uha, lungkiatna tuihualpi in hong
nawk hangin a nawk khia zo kei hi. “Tua nungakte avekpi un lusu-in a
ihmu uh hi”, pawlkhat in awlmawh neiloin upna nusia uh hi. A dangte
in ahih leh a ki tel zaw khuavaak a ki piak dong a ngak tentan uh hi.
Tuate nangawn in sittelna zan hun sungin a lawpna uh leh a ki aapna uh
tawm na khahsuah man lai uh hi. Lunghiang pipi tawh atung tham bek
a zawt-te in a lawmte uh’ upna tunga ki ngap lel bek tawh kip zo (395)
nawnlo uh hi. Kip ding leh puuk ding pen mimal khensat ding ahi hi.

              Hih hun laitakin a ki uangsak pong mawk pawlkhat hong om leu
zel hi. Tangkona a ki um sak phadiak pawlkhat in a khial theilo Pasian
thumaan pen nial in Kha Siangtho makaihna banga zui dingin ki gen uh
hi. Amau lungsim phuut up mawh mawk tawh lawpna, leh mit-kha a
bulh tawm mawkte tawh gam taang uh hi. Pawl khatte leuleu in a
hanciamna vang lak uh ah thu langneihsa in mittaw sialkhau let in amau
cih bang a thukim pihlote pum mawh sak uh hi. Thumaan a ki sim mawh
theih nadinga na seem uh suak ahih manin, tua bangte pen Jesu alam-en
buppi adingin deih huai lo hi.

              Satan in tua bangte zangh in Pasian nasepna langdo in susia hi.
Tua Jeus alam-ente tangkona hangin mihonpi lawp mahmah uha,
mawhnei mi tultampi ki kheel uh hi. Mi muanhuai tampi in hong zekai
sung nangawn in thumaan tangkona nasepna ah amau mah kipia in sem
uh hi. Gilo mangpa in ama mite taan zel ahih manin Pasian nasepna a
nawngkai sak zawh nadingin, thu um ing a ci mi pawlkhat khem a, a
uang lam in kalsuan sak leh bung leuleu hi. Tua ciangin khutzatpa in up
khialhna sunteng ciamteh ciauciau hi. Mi khialhna, mi ginat loh khakna
teng, hih dinga ki lawmlo ahih kha pepeuh mankhia in mi’ theih dingin
pulak khia hi. Tua bangin Jesu a Lam-ente leh a upna uh mi’ mai ah a
dai sak hi. Jesu Hong paikikna a um-a ki gen, a lungsim Satan uk cip sa
a hi mite a tam tektek ciangin thu umte’ sawltakte hi, ci-in a lawp sak
nading nasep ah a dau pai semsem hi.

              Satan pen “ih ute ih naute , Pasian mah ah sun tawh zan tawh
amawh sak ”pa ahi hi. Ama lungsim mite mop-a, Topa nungzuite’
khialhnate a pang sak gige hi. A hoih lohna teng bek uh kip takin a
ciapteh sak hi. A thupha bawlnate uh lah pulaak khiat sak ngeilo hi.
Topa mai ah Pasian tate hong ki laak uh ciangin amau lak ah Satan
zong hong pai zel hi. Kipuahphat na khempeuh ah a siangtholo, lungsim
ki khaikimlo mite ava hel den hi. Tua (396) mite in thumaan pawlkhat
a pom sak phot hi. Tua khit ciangin tuate zangh in mi ginalote khem uh
hi. Tua ahih manin Pasian tate tawh biakna pia khawm in Topa sabuai a
um khawm Khristian hoih taktak kici pah thei tuanlo hi. Satan zong
tua bang hun thupi mahmahte keek mah ah aki hel zel hi. A khutzat
theih ding sawltakte mel tawh hong om zel hi.

              Vantung khuapi manawh-a Pasian mite’ kalsuanna leitang khempeuh
Gilo mangpain letmat nateh zel hi. Pawlpi khang tangthu khempeuh ah
enkik le hang kipuahphatna khat peuh a om nak leh, a lehdo omlo-in, awng
thawl taka nasepna om ngei peuh mah lo hi. Paul khang lai in zong tua
bang mah a tuak hi. Sawltakte in koi mah peuh ah pawlpi a phuh nak uh
leh upna ka nei hi ci-a a ki saang mi lakpan in thunial, buaina bawl, nasepna
adingin sa lamkhak pawlkhat om zel hi. Ki thusim ciat hi ta peuh leh mipi
in thumaan itna a bei sakzo hel dingin na seem pah uh hi. Luther in zong
tua bang mite’ buaisakna a phu kha hi. Thu um pha diak-a ki gen mi
pawlkhat in Pasian in amau tungah thu pia-a, tua bangin ka ding uh hi ci-in
Laisiangtho sanga tung nung zaw-in ki gen zel uh hi. Upna leh thuakna a
kicing nailo mi tampi in amah leh amah kicing gawp kisa-a a om lai takin a
ki neihtawm siathak pawlkhatte’ lamkhialh pihna tawh thu thakte gen nuam
in, Satan in Luther phuhthak Pasian nasepnate susia dingin sawltak a sem
sak zel hi. Wesleyte khawng mah in zong ama huzaap tawh leitung in
thupha saanga ama huzaap mah tawh thu upna ngah uh hi na ven, Satan na
thanuam zaw kaan zela, a kal suanna khempeuh ah a hanciam khengvaal
peuh, a ki leek kimlo, a ki siangsak lote a cialcial in Satan in a seem sak
kawikawi hi.

              William Miller in tua banga a ki uangsakte khah khong hetlo hi.
Luther mah bangin khaa khempeuh Pasian kammal tawh sittel pahpah
ding hi, ci hi. Miller in “Dawi in tu hun in mihingte lungsim ah a vaang
guang thei mahmah hi. Tua bang ahih leh bang ci theih thei ding ih hi
hiam? cih Laisiangtho in a dawnna ah: “Amaute gah-in na thei thei ding
uh hi”..Leitung ah khaa tampi pusuak khin a, tua khaate sittel ding hong
ki sawl (397) hi. Pilvaang taka thumaan zui dingin hong huh kei nak
leh, tua khaate in Khrist Khaa hilo ding hi. Hih gamtatsia ah Satan in na
naak sep mahmah hi cih ka mutel semsem hi….Eite lak ah a siangtho
sinsen-a ki gen tampi mah in mihing thuciin lellelte mah a zui oma, tua
banga ki gen selote zah mah in thumaan a thei nailote a hi zaw uh hi.” -
Bliss, “Memoirs of Wm. Miller,” pp. 236, 237, 282. Lamkhial khaa in
thumaan pan hong pialkhiat pih dinga, Pasian Khaa in thumaan ah hong
lut pih ding hi. Lampial mi khat in Thumaan ka nei hi, ci nuam veve kha
ding hi. Tua ahih leh, tua bang mite bang ci theihin bang ih cih ding
hiam? Kha Siangtho in Laisiangtho tawh ki lehbulh ngeilo hi ci-in ih dawng
hi. Mi khat peuh in amah leh amah Pasian thu tawh ki sittel hen. A ki
pelhna a om kei leh thumaan ka nei mah hi ci pan hen. Pasian thukham
leh Laisiangtho tawh kituakin a lungsim a pai kei leh tua mi ki dawm ta
hen. Satan’ thaang ah awk kha ding hi.” –“The Advent Herald and Sings
of the Times Reporter,” Vol. 8, No. 23 (Jan. 15, 1845). Lungsim pianthakna
in mitzaamsa-a biangah khitui luangin, paukhia theilo zah-a aw bing lianga
omte, leh Khristian laka gamlum heethaatnate sangin thu a but zawkna
ka tel hi.” – Bliss, Memoirs of Wm. Miller,” pp. 236,237, 283.

              Puahphatna hun lai in uangtatna a lang pan’te a uangtat zaw
bangin agaalte-in mawh sak uh hi. Tua lim mah zui in Advent Movement
laite-in zong lang pangpa in na hong sem hi. A uanglua-a a ki
umsak pha deuhte khialhna teng a hilo lamlam-a genna leh a khengvala
a dawksakna tawh zong lungkim zo nailoin, thumaan a suun beeklo
zuau thu tawh lawtlawt lai uh hi. Tua bang mite in ma nialna leh muhdah
lungsim tawh a gamta uh ahi hi. Kong biangah Khrist omta hi cih thu in
a lung muanna uh sia sak hi. Mite in hih thu maan khamah ding hi, ciin
a um tak ngam kei uh hi. Tua in Jesu alam-en mi suah nading leh
upna guite pom ding daalna in nei zaw sak hiau mawk hi.

              Paulte Lutherte hun lai-a pawlpi sunga a uang lua leh mi
kheemthei pawl a om man- a amau gel nasep mawh sak tham a cin’loh
bang mah-in Adventistte laka (398) a uang lua tawmno khat a om manin
hih nasep ah Pasian ki hello hi, cihtheih pah nading om tuanlo hi.
Satan nungta lai-a, nakpi in naseem in hong vilvil mai hi, cih akidawk
na dingin, mite thokhia sak unla ki sikkik in ki puah pha sak un, Jesu
sunga thumaan omte Laisiangtho sung pan in zongkhia sak unla, Pasian
tungah a pum a tangh un ki-aap sak un. A hangin, ahi thei mun khempeuh
ah Satanin zuau khemna tawh ama vangliatna zangh dinga, a puuk
vantung mite ki huh sak lai ding hi.

              Nihvei hong pai nading tangkona pen uatluatna peuh leh
pawlkhenna peuh hi zenzenlo hi. 1844 khua khal laitakin Jesu hong pai
ding a lam-ente in dinmun kician loin hong om uh hangin, tua sung
maha, Vantung mi khatna tangkona leh zankim kikona in a uang lua
teng leh ki pawlkhenna bei sak hi. Hih nasepna-a ki hel khempeuh
kilem uha, khat leh khat a lungsimte uh ki-itna tawh ki dim hi. Sawtloa
a muh ding uh a lamet uh Jesu a itna mah bangun ki-it uh hi. A upna
uh leh a lametna uh ki bang hi. Tua thu in mihing hih zawhlohna ciangah
laamto in Satan hong nawk nadingte nang huan uh hi.

            “Zipipa hong zekai sungin amaute na ihmu man ciat uh hi. Zan
kim ciangin hong ki tangko a, ‘Ngai un Zipipa hong tung zo hi. Amah
dawn dingin hong pai khia un’ hong ki ci hi. Tua ciangin tua nu ngak te
khempeuh zong hong tho khia in a meivak ciat uh hong bawl uh hi.”
Matt. 25:5-7. Kum 1844 khua khal sung, ni 2300 beina hi ding cih a up
ma sak uh leh tua kum sung mah-a a hun a khiin toh uh phalbi kipat
dong kikal sungin Laisiangtho kammal, “Ngai un, Zipipa hong tung ta
hi” a cih tangkona a om hi.

            Hih nasepna hong dinkhiat theihna in, Jerusalem puah kik nading
thu (decree) Artaxerxes in B.C. 457 kum phalbi-mongin piakhia hi.
Kumsimzia ngeina omsa zui-in, kum 2300 ki patkum-in seh uh hi. Tua
BC 457 kum phalbi mong pana pat a kisimtoh ciangin, kum 2300 cin’na
pen A.D. 1844 ah hong tungto hi.

               (399) Laisiangtho Lui-a limlahna a hi, “Biakbuk siansuahna”
thu ki kum pha uh hi. A lim in a kawkkholh nate a tangtun’na a om kul
hi, cih phawk uh hi. Tua thu in a kawk kholh na pen Khrist hong pai
masak tung tangin tungkhin h,i cih zong teltakin ki mu hi.

             Paisan pawi tuuno kigo pen Khrist sihna lim ahi hi. Paul in, “Khris
ahi eite’ Paisan tuno akigo zo hi” ci hi. 1 Kor. 5:7. Paisan pawi hunin Topa
mai-a kivei gahmasa Anpal buhphal pen Khrist thawhkikna limciin kholhna
ahi hi. Paul in Topa leh Ama mite thawhkikna a genna ah, “Khrist in gah
masa bel ahi hi. Tua nung ciangin Khrist hong pai ciangin ama mite in
thawhkikna angah ding uh hi.” ci hi. 1 Kor. 15:23,24. An laakhun tatak
ma-a a min anpal buhphal a kivei pen bangin, anunciangin Pasian buhsaal
sungah khol dinga a hong thokhia ding tatkhiatte anlaak bangin a ki laak
theih nadingin Khrist pen gahma anpal ahi hi.

             Hih limlahnate pen tung kim khin a, a nate bek tung hi loin a hun
zong cing khin ta hi. Kum 1500 sung bang Jewste’ kha masa ni 14 ni
atun sialin paisan tuuno ki go den hi. Khrist mahmah in zong Ama sihna
limlahna a hi tua paisan pawi pen A nungzuite tawh na ne uh hi. Tua
pen “Leitung mawhna a pua khia Pasian Tuuno” lim ahi hi. Tua nitak
zan mah in migilote-in Singlamteh-a thahlup dingin Amah lapah uh hi.
Buhphal-vei limla ahi ih Topa in nithum ciangin tho kika, “Misite lak-a
gah masa (an pal)” hong suak hi. Midikte thawhkik nading lim lak khol
zong ahi hi. “A sia-pumpi” ki khela, “minthang pumpi bangin ki bawl”
cihna zong a lak ahi hi. Filipi 3:21.

              Tua mah bangin a limciing pen in nihvei hong paina ding zong a
limcin’na zia leh a hun sehna maan in atun’ kul ding hi. Mosi hun
nasepna ah Biak inn puah siangna, siansuahna, ni pen Jewste kha 7na, a
ni 10 ni ahi hi. Siampi lianpa in Israel mite ading pumkhat suahna bawlin,
a mawhna uh Biakbuk pan siansuah khia hi. Hong pusuah ciangin mipite
thupha a pia hi. Tua ahih ciangin eite Siampi lian bel Khrist in (400)
mawhna leh mawh nei teng susia in leitung ahong siansuah ta dinga,
Ama miteng sih theih nawnlohna hong pia ta ding hi, ci-in ki um hi.
Kha 7na ni 10 ni, Biakbuk siansuahna ni pen A.D. 1844 kum in October
22 ni tawh ki tuak hi. Tua ni pen Topa hong pai ni ding hi ci-in na seh
uh hi. Sittel phapha uha, ni 2300 hilhkholhna beina pen tua kum phalbi
mong laitak tawh kituak a hih manin nial theih nading omlo hi.

              Matthai 25 sunga thugentehna in Zipipa hong tun’ ciangin
ihmusa-a ngak acihte hun ding a hong suak to ta hi. Hih pen a lim
lahnate pan hi ta leh, hilhkholhna pan hi ta leh ki tuak in ki lem linlian
hi. Amaute lungtu ma mah in thumaan takin sem uha, “Zan kim
tangkona” zong thu um mi tultampi in tangko uh hi.

              Tuihual bangin tua thu luangin lei maitang teng a tuum hi. Khuapi
khat pan khat, khua neu khat pan khat, gam tuam a gamlapi pi dong
zela, Pasian ngak a om mi khempeuh a khan’lawh dongun ki tangko hi.
Hih tangkona ah ki uatsak luatna, thu tuam neihnate beisiang hi. Nisuak
salha tui mang vukte bangin uangtatna teng bei mang hi. Thu um mite
in a uplahnate uh, a buainate uh beikhia in lametna leh haan’na tawh a
lungtangte uh ki dim hi. Nasepna ah a uanglua se, mihing liinglawng
sakte peuh om nawnloin, Pasian Kha leh Laisiangthothu tawh a ki uklo
peuh mah a beisiang hi. Tua hun laitak pen Pasian kamsangte in
mawhkawkna thu a hilh ciangin Israel mi honpi ki sikkik uha, Toppa
kiang azuat uh bang ahi hi. A khang khanga Pasian nasepna a ki ciamteh
zelte khat a suak hi. Lungsim khat lawp in nuam lua mahmah napi,
lungsim tawng zong khia in mawhnate pulaak in, leitungte nusia in, hi
hiaihuai keei zen hi. Topa mu hel ding cih lungtang tawh lungsim pen
kigawi keei ta hi. Thu ngetna bek tawh hunte zangh in, siit nei loin
Pasian kiang ah ki pum aap uh hi.

                (401) Tua nasep a ki sepzia Miller genna ah, “Lungdamnathu
gen luat ding om vetlo hi. Mai lam-a piang ding thu bebek ki mitsuan
lua-a, van leh leipi in gen zawhloh minthan’na tawh lungdam ding cih
bebek in lungsim la khin hi. Awng khia nuam sam napi van pan-a hong
ki awng ding pen ki ngak hi. Lasate zong khawl phot uha,…van pana
vantung mite hong sak ding la a huh dingin ki ngak phot hi. Lungsim ki
tukalh om loin avekpi in lungsim pumkhat in ki om hi” ci hi. – Bliss,
“Memoirs of Wm. Miller,” pp. 270, 271.

               Tua nasepna-a kihel dang khat genna ah, “Mun khempeuh-a mite
in van sangna-a Pasian mai ah ki niamkhiat in lungsim tawng nung khelkhia
in ki aap zelzul uh hi. Hih leitung nate hong deih nawnlo sak pha mahmah
hi. Ki elna ki muhdahnate siaksiang hi. Khialhnate ki pulaak in Pasian mai
ah ki maisak hi. Lungsim ki tamkham in ki sikkik mahmah na tawh hong
maisaka, a hong saan’ nading ki ngen ziazua hi. Ei leh ei ki niamkoih in,
kuun in ih teci pan’ ngei nai peuh mah loh zah in lungsim niam hong guan
hi. Pasian in Joel tunga a sawl, Pasian nilian ni hong tung ding hi, puan
balkeek loin lungtang balkeek sak un, Topa lam ah ki hei in an ngawl in kap
un la dah un, a cih bang linlian hong tung hi. Pasian in Zechariah tunga a
genna ah: Ama mite tung ah hepihna Kha, thumna ngetna ki buak a amaute
in teipi tawh a dawt-pa uh en in, thuumna lianpi lei maitang ah ki dim
hi,…Topa a na lamen mite in Topa mai ah a ki gawtbawl uh hi,” ci hi -
Bliss, in the Advent Shield and Review, Vol. 1, p. 271, (Jan. 1845).

              Sawltakte khanga ki pan biakna nasepna hun lian tuamtuamte
ah hih 1844 phalbi mong laitakate sangin mihing ginat lohna phawktel
a Satan ukna pan a suahtaak zawkna khatvei beek om ngei nailo hi. Tu
nangawn in, kum tampi a kheng suk khin napi, tua hun a va ki helkha
ngeisa thumaan a leen laite in tua hun a thupha nasepna pen Pasian’ aa
tak tak hi, ci-in teci pang lai uh hi.

              “En un, zipipa hong pai zo hi. Dawn dingin hong pai khia un”
ci a sapna ah ngaka a om mi khempeuh hong pai khia a, “a meivak ciat
uh a bawl uh hi.” Ni danga (402) a theih khak nailoh uh lawpna tawh
Laisiangtho hong sim uh hi. Vantung mite ki sawl a, a lungkia mite
phongin tangkonathu a saang thei dingin puah uh hi. Tua nasepna
mihing pilna leh lai tampi theihna hang ahi kei hi. Pasian vaang tawh
ahi zaw hi. Siam theihna talen tawh hi loin ki niamkhiat a kipiak
zawhna tawh thuza masate in sapna manga a zuihna uh tawh ki sem hi
zaw hi. Lokho mi in a lo nusia uha, set nasemte in a vante uh koih
khia in lungdamna khitui tawh tua patau kona thu tangko dingin
kuankhia uh hi. Amasa a makai ahi densate in hih nasepna ah zui
nunung pen zaw den uh hi. Pawlpi tuamtuamte in a biakinn kongte
uh kalh uha, mi lompi pite in amau kipawlnate uh nusia uh hi. Hih
Pasian nasepna pen vantung mi nihna tangkona tawh a ki gawm pah
ahi hi.

                Thupuak sunga “En un, Zipipa hong pai zo hi” cih pen kinial
nading tampi om loin Laisiaingtho in zong ki tel takin a gen ahi hi. Tua
ciang bek hi mawklo-a, mite a liinglawng sak pha mahmah khaa in na
seem takpi cih ki mu pah lai hi. Dot kikna leh khalauna bang mah omlo
hi. Khrist Jerusalem-a gual zawhna tawh hong lut lai in mun ci teng
panin mite hong ki khawm in Olive mual pan a hong paite pawl in pawi
hong bawl pah mai uh hi. Tua hun a Kha nasepna hong siim pakna uh
tawh hong ot pih pah mai uh a, “Pasian min tawh hong paipa in thupha
ngah ta hen” hong ci uh hi. Matt. 21:9. Tua lai a mah bangin thu umlo
mite Jesu a Lam-ente kikhopna ah hong ki kaikhawm uh hi. Pawlkhatte
theihnopna lungsim gil tawh, pawlkhatte simmawh nopna lungsim tawh,
huzaap lian ngel nei husa khat in thupuak za nuam saka, “En un, Zipipa
hong tung zo hi!” cih pih zaizai pong hel uh hi.

              Tua hun in thungetnate a ngahsak pelmawh ding zah in upna nei
uha, thaman ngahsak zo ding upna hong khang hi. Lei keu tunga guahzu
bangin nakpi-a a zong mite tungah Kha Siangtho’ hehpihna hong tuak
suk hi. Amaute Honpa tawh maitang ki mu ta ding ci-a a lametna uh in
a ki genkhia theivetlo lungdamna guan hi. Kha Siangthoin a
(403)lungtangte uh zo a, neem sak-in tuisuak sak hi. Thu um mite
tungah tehna leet in A thupha a buak suk hi.

              Ki dawm tak leh ciliap huai takin thu saang thei mite in a Topa
uh a muh ding uh a lamet hun tak ciangin hong pai ciat uh hi. Zingsang
sialin amaute Pasian in a saan’ takpina kiciat sak phot ding pen vai
masa-in nei den uh hi. Amau lungsimte kinai takin ki pumkhat a,
thungetna vive in nei uh hi. Khat leh khat ading zong ki ngetsak uh hi.
Amaute in gamdaihna tata ah ki tuah khawm in Pasian tawh kizom in a
awte uh gamlak, lo lai, leh sing lak pan in vanah kahto tawntung hi.
Honpa in saang hi cih a tel theih nading uhin nisial annek sangin lunggulh
zaw uh hi. A lung sung uh ah meii a om leh a sian’khiat mateng tawlnga
loin thu ngen uh hi. Hehpihna in amawhna uh mai sak zo cih a theih uh
ciangin alunggulh uh Topa muh ding angaklah uh hi.

             Tua zah bang lakpi mah ah amaute cihmawhna ki thuak sak lailai
hi. A lamet hun uh bei ta a, amaute Honpa hong kilang lo hi. Upna
kiamlo, hoi loin Ama hong pai ding na en ngitnget uh hi. Hong dawk
theihloh ciangin Mary in Honpa han en a a hawm-a om a muh ciangin a
kah sa in awng a, “Ka Topa luang a la mang ta uh hi. Koi lai ah pai pih
uh hiam ka thei kei hi” Johan 20:13 a cih bang a tuak uh hi.

             Lamdang sakna lungsim, tangkona amaan mah hi mawk ding
hiam cih launa lungsim neihna tawh tawmvei sung thu umlo leitungte
hong dal sak hi. A hun bei ta a hih thu lah hong tunglo hi. Amasa in bel
adongtuak pawlte tung ah ki gualzo sak pah ngam samlo uh hi. Hi sam
napi in Pasian hehna lim zong lah om tuanlo ve ahih ciangin a launa
teng pan un leiihaang kik uha, nuihsatna leh zawthawhnate hong dawk
ta hi. Topa hong pai baih ding ka um hi, a ci mi tampi in a upna uh a
paikhia uh hi. Pawlkhat a um pha mahmahte in nasia pha deuh uha,
leitung pan a leeng mang ding zah in ki tuat uh hi. Jonah bangin Pasian
phunsan uh hi. Hin’ ding sangin sih ding lunggulh zaw ta uh hi. Pasian
kammal tunga ki ngalo a mi dangte upna tunga ki nga (404) sawn lel
pawlte pen a ngimna uh tu in ki khel pah lel hi. Zahko theite in a
thaneemte leh a meidawite zo gawp uh hi. Kikop in lamet ding lah om
nawn kei, lau nading lah om nawn kei, ci huan uh hi. A hun tung khin
a Topa lah hong pailo hi. Leitung lah a ngei-in ngei lel in, kum tultampi
a tua ci om lai ding bang hiau mawk zaw hi.

             A hanciam thu-um mitein a neihsa khempeuh uh Khrist adingin
piakhia zo hi. Ama mai ah hawm mang khin ta uh hi. A neihsa khempeuh
uh, a upna bangun leitung mite tungah tangkona in zangh mang khin ta
uh hi. A Topa uh leh vantung mite tawh om khawm baih ta ding ci in
tangkona a saanglote tawh gamlapi ki hal khin ta uh hi. Deihna takpi
tawh lungsim ki thasaan in thu ngen uha, “Topa Jesu aw hong pai in,
hong man lang in” ci uh hi. Ahih hangin Amah hong pailo hi. Tu in hih
leitung nuntakna ading mahmah in zong vangikpi hong suak kik hi.
Lungkhamna hi zah lak ah mi zahko thei, mi bing-ho theite in upna leh
lungduainate hong sit pha ngel uh hi.

              Ahih hangin hih cih mawhna in Khrist hong pai masak lai-a
nungzuite thuak sangin nasia zawlo hi. Jerusalem-a gualzawhna tawh
a lut laitakin Ama nungzuite in Amah pen David Tokhom ah tu dinga a
galte uh’ nop nehna pan in Israelte honkhia ta ding hi, ci-in um uh hi.
Lametna lian leh nopsa mahmah kawmsa in amaute zaliat ding kituh in
a Kumpipa maipha zong uh hi. Mi tampite in a puan tungsilhte uh suah
in Ama pai nading lampi ah phah uh hi. Pawlkhate in nisuh hiang khiak
in phah uh hi. Gualnuam takin lungdamna lak uh a, “David Tapa tungah
Hosanna!” ci uh hi. Phariseete in hih lungdamna nokkhak in Jesu kiangah
A nungzuite taai dingin a sawl uh ciangin, “Hih mite daai mah le uh
zong man lang takin suangte kiko ve ve lel ding hi,” ci kik hi.
Hilhkholhnate a tung kim ding ahi hi. Nungzuitein Pasian vaihawmna
banga asep uh kul hi. Ahih hangin amaute cih mawhna lianpi in khuh ta
ding hi. A sawtlo in Honpa gentheihna leh sihna amaute in mu ta ding
uh hi. Han sung ah vui ding uh hi. A lam etna uh bangin neu kha beek
pianglo hi. Jesu tunga a lam etna teng uh mangthang lel hi. (405) A
Topa uh han panin gualzawhna tawh hong thawhtoh mateng , “Khris in
sihna athuak khit ciangin sihna pan a hin’ kik nading thu a om,” hi cih
hilhkholhna omsa thu a phawk kha kei uh hi. Sawltak 17:3.

               Tua ma kum 500 lai in Topa in kamsangpa Zechariah tungah a
gensa thu om a, “Zion mite aw, nakpi takin lungdam un. Jerusalem mite
aw, lungdamin awng un. En un, na kumpipa uh hong pai hi. Amah,
gualzawhna tawh hong pai a, ahi zongin ki niamkhiatna tawh hong paia,
sin nailoh lano tung ah hong tuang hi” ci hi, Zechariah 9:9. Nungzuite
in Khrist in thukhenna thuak a si mawk ding ahih leh hih hilhkholhna
tung theilo ding hi ci-in um uh hi.

              Tua mah bangin Miller leh a pawlte in hih hilhkholhna thu a
tangtun’na ding na seem uha, leitungte kiang ah tua a ki mop thupuak
tangko khia uh hi. Hilhkholhna in tua a cihmawh ding nangawn uh
genkhol hi. Cihmawh khit ciangin tangkona dang khat mi namte tungah
Topa hong pai ma in ki hilh lai ding ahihna a thei kei uh hi. Vantung mi
khatna leh a nihna tangkona a hun maan in ki hilh hi. Pasian in tua
nasepna amau te zangh in sep ding mah-a a seh sa a hi zaw hi.

               Leitung in lamen in ngak uh a, a hun-a Khrist a hong ki lat kei
leh tua lametna buppi nusiat dingin tuat uh hi. A hi zongin Jesu kumkik
nading tangko nasepna a gen pawlkhat kip takin dingg lai uh hi. Advent
nasepna a gah tawh en le hang ki niam khiatna, lungsim tawng
zon’khiatna, leitung nate nungngat a gamtat ki puahphatna na sepnate,
Pasian nasepna takpi mah ahih na tecite a om hi. Amau in tua Advent
thuhilhnate ah a huh Kha Siangtho hi kei ci theilo uha, hilhkholhna hun
a sehnate uh zong a khialhna mu kik zolo uh hi. Amaute lang pang hat
pente in zong hilhkholhna a khiatna a maan zaw ding lakthei tuanlo uh
hi. Amaute in Laisiangtho teci pan’nate nakpi thu ngen a Laisiangtho
sung pan a ki ngah thu, Pasian Kha Siangtho in huh takpi a a muhtel sak
thute khah kik mawkmawk nuamlo uh hi. A lungsim sung uh kuang lai
a, nuntakna vaang tawh hing lai uh hi. Biakna makai minthangte, leitung
mipilte, (406) thu gen siama minthangte, mi thupi leh mi taangpite
nuihsatna thuak in kip takin ding uh hi.

                Amau lamet bangin bel pianglo mah hi. Ahih hangin tua in Pasian
thu alet kipna uh panin lokkhia zolo hi. Jonah Nineveh khuapi sung ah
ni 40 sungin khuapi ki sia ding ci a a tangko sak khit ciangin Topa in
Nineveh khua mite ki sikkikna saang ahih manin in a hun khiin toh sak
hiau mawk hi. Jonah pen Pasian sawl mah hi veve napi Ama deihna
bangin Ninevehte ze-et lai hi. Jesu alam-ente zong tua mah bangin Pasian
in Thukhenna hun patau tangko sak hi, ci in um uh hi. “Tua thu in a
thuzate khempeuh sit tel in, Topa hong kilat ding lawpna a piang sak
hiam, Ama hong pai ding muh nop lohna a piang sak hiamkhat hi ding
hi, Topa in a thei hi. Tua bangin amau lungsimte sittel le uh Topa hong
pai hi leh a koi lam zaw ah amaute kihel ding uh hiam cih pen a ki mu
thei ding uh hi. “En un, hih in I Pasian, i ngak ngak pen hi. Amah in
eite hong hon ding hi,” a cite lak ah a ki hel ding leh, mualte suangte
amau tung ah cim in Tokhom tunga tu pa mai leh Tuuno hehna pan
hong liah in ci-a a sam dingte lak ah a ki hel ding uh ahihna kilang pah
lel ding hi. Pasian in eite upna hong sittel in A mite hong zongkhia hi.
Thuaksiatna ah apuuk thei ding uh hiam cih hong telkheh ahi hi. A
hong sehna mun ah ih ki lawm ih ki tuakzo ding hiam? Hih leitung
nung ngat takpi in Pasian kaammal kip takin ih muang takpi hiam cih
hong sitna a hi hi,” ci uh hi. - The Advent Heralh and Signs of the
Ttimes Reporter, Vol. VIII, No. 14 (Nov. 13, 1844).

               Tua thuaknate ah Pasian hong makaih mah hi ci a a um lai vevete
William Miller in a genna ah, “Khan khat seen-leh thei kik lai-in, tu-a
ka (407) neih upna mah a nei ding hi leng, ka hih sa bang lian mah in
Pasian tung leh mihing tung ah thumaan takin ka sep ngei bang ka sem
kik ding hi.” “Mite sisan ka puan panin ka sawp siang zo hi, ci in ka um
hi. Kei hih theihna zah ciang hanciam in, amaute ki mawhsaknapan ka
ki pelh khia zo hi.” Hih Pasian mi pa in a gelhna khat ah, “Nihvei ka cih
mawh khit hangin ka lungsim sia sak loin ka lungkia kei hi….Khrist
hong pai ding ka lemetna a ngeina mah-in a khauh lai hi. Ka bawlnate
zong a kumkum-a ngaihsutna tawh ka sep hi a, ka sep ding maha hong
ki pia hi, cih ngaihsun in ka um hi. Ka khialh khak leh zong thupha
bawlna, lawmte itna, leh Pasian ah ki piakna hanga khial ka hi zaw ding
hi.” “Thu khat ka theihna ah ka up thu longal thu dang ka hilh kei hi.
Tua ka hilh thu ah Pasian in hong kop pih hi. Ama vangliatna hong ki
langa, ahoih tampi a piang sak hi.” “Mi tul tampi in mihing muh theina
ciang ah hun tawh kisai hilhna hangin Laisiangtho sim lawh uh a, tua
thuhilhna hangin Khrist sisan ki thehna muang in Pasian kiang ah ki aap
uhhi.” - Bliss, “Memoirs of Wwm. Miller,” pp. 256,255, 277, 280, 281.
“Mi kisatheite maipha ngah ding ka hanciam ngei kei a, leitungte in
hong mitsiin uh hangin ka hoi ngei kei hi. Tu in zong amaute pahtaak
ding zongin ka maivil tuan kei ding hi. Amau muh dah nadingin lah
aval ka seem tuan kei ding hi. Amaute khut ah lah nuntakna ka zong
ngei kei dinga, zong ka mai-et beek kei ding hi. Amau huhna ka taan pi
leh Pasian vai hawmna maan mahmah lel nading hi, cih lamen in ka
muang hi” ci in gelh hi. - White, J., “Life of Wm. Miller,” p. 315.

              Pasian in amite nusialo hi. A Kha Siangtho in a ngah uh thumaan
leh Advent thu a nusia lote huh lai hi. Hebrews laibu sunga kammaalte
in hih a ki sit tel mite thuakna ah a hansuahna leh ki dop nading hilhna
a om hi. “Ciamna na ngah nadingun thuak zawhna lungsim na sam uh
hi. Bang hang hiam na cih uh leh, A hong pai dingpa in khawl loin,
Tawlno khat khit ciangin ahong tung ding hi. Ka midik in upna tawh a
nungta ding hi, a nung kin leh, ka lungsim in, Tua mi hangin lundamna
a nei kei hi. Eite in ih hih leh, kisiatna tung dingin anungkin mite lakah
i om kei hi; lungsim kha in gupna a ngah nading upna a nei mite lak ah
I om hi. “ Heb. 10:35-39 ci in ki gelh hi.

              (408) Hih hihlhna pen ni nunung a pawlpite tunga ki pia, Topa
hong pai baih ding cih a um mite lam lahna ahi hi. “Tawm vei khit
ciangin a hong pai dingpa hong tung ta ding a, hong zekai lo ding hi.”
Hih lai tak ah zong Topa hong kilat ding hong ki zekai sak phot ngei
ding ahihna tel takin lak hi. Hi athu hilhna pen a diak diak in hih hun a
Jesu a lam-en pawlte thuakna tawh ki si hi. Tua mite upna a kisiat khak
ding a lau huai hun hi mah hi. Amau in Pasian deihna bangin Kha
Siangtho leh Ama kammal om bang tawh sem khin zo uh hi napi in tua
a thuak na mawk pen uh bang deihna hi mawk hiam theilo uh ahih
ciangin, mailam ah bang thu tuak kha lai ding cih lah theilo uha, eite
hong makaih Pasian mah ahi takpi na diam aw ci in khalau thei mah
ding uh hi. Tua bang bibiai ahih lai tak hun ading mah in, “Mi dik in a
upna tawh nungta ding hi” ci leu leu hi. “Zan kim tangkona” in amau
mai lampi sala, hilhkholhnate ki selcip nawnloin tel thei uh hi. Khrist
hong pai ding hi ci a lim lahnate lah tung khin keei ta-a, amau mah mah
in a muhna bang uh a lam pai a hi zaw uh hi. Hi napi, tu in ci mawh in
kuncip uh hi. Pasian leh A thumaan a upna bek uh tawh ding lai uh hi.
A zahko thei mite in, “Note bel a hong ki kheem hi lel veh aw! Na upna
uh paikhia un la Advent nasep pen Satan aa hi ci lel ve un!” ci ci sawn
sawn uh hi. Ahih hangin Pasian kammal in, “Mi khat peuh a nung kik
leh Ka Kha in tua mi tung ah lungdamna nei lo ding hi” ci keei zel
mawk hi. A upna uh nial in a tangkona uh a huh Kha Siangtho nolh leuh
tua mi kisiatna sungah tung ding hi, ci hi. Amaute tungah Paul
kammal in khauh takin hansuah a, “Na muan’na uh khah suah kei un.”
“Thuak zawhna na ki sam uh hi.” “Tawm vei khit ciangin a hong pai
dingpa hong tung ding hi. Hong zekai lo ding hi” ci hi. Amaute adinga
lungmuan’na ding pen Pasian piaksa khuavaak a ngahna bangbang a
pah tawi den ding uh ahi hi. Ama khapnate len cinten-in, Laisiangtho
sim behbeh zel in, lungduai taka khuavaak dang ngah beh ding ngakin
avil ding uh a kul ahi hi.

No comments:

Post a Comment